یکی از عوامل مهم در دنیای امروز، حمل و نقل است که در فرهنگ، اقتصاد و همه شئون اجتماعی جامعه، نقشی اساسی و حیاتی دارد. در میان انواع روش‌های حمل و نقل، حمل و نقل ریلی از مزیت‌های زیادی برخوردار است و بسیاری از کشور‌های صنعتی دنیا از گذشته به این نوع حمل و نقل پر مزیت پرداخته و همواره در جهت تجهیز سیستم حمل و نقل ریلی تلاش می‌کنند. طبیعتاً اولین قدم برای پیشرفت در این حوزه، تربیت متخصصانی خواهد بود که در جهت پیشرفت صنعت ریلی کشور تلاش کنند. اگر شما هم قصد ورود به این عرصه را دارید، در این مقاله از «مجله اینترنتی کاپریلا» شما را با تمامی جنبه‌های شغل مهندسی راه آهن که شامل تحصیلات لازم، وظایف، مهارت‌ها، بازار کار و… می‌شود، آشنا خواهیم کرد. در صورتی که می‌خواهید به یک مهندس راه آهن موفق تبدیل شود تا انتهای این مقاله آموزشی با ما همراه باشید.

آنچه می خوانید: پنهان کردن فهرست

تاریخچه مهندسی راه آهن

راه آهن به شکل امروزی، در اوایل قرن نوزدهم میلادی و در معادن انگلستان شکل گرفت. با ظهور راه آهن و حمل و نقل ریلی، حضور مهندسان و متخصصانی که توانایی برخورد با موضوعات تخصصی راه آهن را داشته باشند، لازم و ضروری بود. در نتیجه با گسترش حمل و نقل ریلی و تبدیل شدن به یک نیروی بزرگ اقتصادی، مهندسین بیشتری نیز به آموزش و اشتغال در این زمینه ورود پیدا کردند. در ادامه و با افزایش کارکرد‌های راه آهن در زمینه حمل و نقل مسافر و یا بار و همچنین به وجود آمدن اشکال جدیدی از حمل و نقل ریلی همچون مترو، منوریل، تراموا، قطار‌های مگلو و… این حوزه همچنان در راه گسترش می‌باشد.

شایان ذکر است که در ایران (و همچنین در خاورمیانه)، رشته مهندسی راه آهن برای نخستین بار در سال 1376 در دانشگاه علم و صنعت ارائه شد. هم اکنون بسیاری از دانشگاه‌های کشور به ارائه این رشته جهت تربیت متخصصانی برای فعالیت در شغل مهندسی راه آهن، اقدام می‌کنند.

تاریخچه مهندسی راه آهن
تاریخچه مهندسی راه آهن
پیشنهاد آموزشی مرتبط:

معرفی شغل مهندسی راه آهن

مهندسی راه آهن (Railway Engineering) یکی از کاربردی‌ترین شاخه‌های علم مهندسی است که ترکیبی از چند رشته فنی، مانند عمران، مواد، مکانیک، صنایع، برق و کامپیوتر می‌باشد. متخصصان در شغل مهندسی راه آهن به برنامه‌ریزی، مدیریت، طراحی، ساخت و نگهداری از انواع ماشین‌های ریلی، خطوط ریلی، سیستم‌های حمل و نقل و در کل انواع سامانه‌های ریلی مختلف می‌پردازند. به‌عبارت دیگر یک مهندس راه آهن، ناظر و مجری برنامه‌هایی است که به ساخت، تولید و توسعه راه آهن منجر می‌شود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

شایان ذکر است، مهندسین راه آهن دارای تخصص‌های ویژه و منحصربه‌فردی هستند که این تخصص در کشور ما ایران به سه شاخه‌ی «مهندسی سازه‌های ریلی»، «مهندسی سیستم حمل و نقل ریلی» و «مهندسی ماشین‌های ریلی» دسته بندی می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با شغل مهندسی راه آهن ابتدا باید با گرایش‌های دانشگاهی این رشته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری آشنا شوید تا به درک کاملی از چیستی آن برسید.

شغل مهندسی راه آهن چیست؟
شغل مهندسی راه آهن چیست؟

ورود و تحصیل در رشته مهندسی راه آهن

رشته مهندسی راه آهن، یکی از زیرمجموعه‌های کنکور ریاضی است و هر ساله تعدادی از دانشگاه‌های دولتی، آزاد و پردیس خودگردان، به ارائه این رشته با ظرفیت‌های متفاوت و محدود می‌پردازند. علاقه‌مندان به تحصیل در این حوزه، باید پس از کسب رتبه کافی برای ورود به این رشته، دفترچه انتخاب رشته را به‌دقت مطالعه کنند و دانشگاه‌های ارائه دهنده مهندسی راه آهن را به ترتیب اولویت در لیست خود وارد نمایند. البته در برخی از دانشگاه‌های غیردولتی مانند تعدادی از واحدهای دانشگاه‌ پیام نور، می‌توانید بر اساس سوابق تحصیلی و بدون کنکور به تحصیل در این رشته بپردازید. پذیرش رشته مهندسی راه آهن در گروه تجربی نیز صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی ممکن است.

شایان ذکر است، علاقه‌مندی به مباحث مربوط به صنایع و مکانیک و تسلط بر دروس ریاضیات، فیزیک و شیمی برای ورود به این رشته ضروری است.

گرایش‌های رشته مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی

مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی، شامل سه گرایش می‌شود و دانشجویان این رشته موظف به گذراندن 140 واحد عمومی و تخصصی در طول 4 سال دوره کارشناسی خود هستند. این سه گرایش عبارت‌اند از:

  • مهندسی ماشین‌های ریلی
  • مهندسی خط و سازه‌های ریلی
  • مهندسی حمل و نقل ریلی

دروس عمومی رشته مهندسی راه آهن، شامل مبانی نظری اسلام، ادبیات فارسی، زبان عمومی، اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی، تاریخ و تمدن اسلامی، آشنایی با منابع اسلامی و تربیت بدنی ۱ و ۲ می‌شود.

همچنین همه دانشجویان رشته مهندسی راه آهن باید دروس پایه، مانند ریاضی یک و دو، فیزیک یک و دو، معادلات دیفرانسیل، برنامه نویسی کامپیوتر، معادلات عددی و آزمایشگاه فیزیک یک و دو را بگذرانند و دروس تخصصی آن‌ها به گرایش تخصصی انتخابی بستگی دارد. در ادامه به معرفی هر یک از این سه گرایش خواهیم پرداخت.

گرایش های مقطع کارشناسی مهندسی راه آهن
گرایش های مقطع کارشناسی مهندسی راه آهن

گرایش مهندسی ماشین های ریلی

علم مهندسی مکانیک به وضوح در گرایش مهندسی ماشین‌های ریلی به چشم می‌خورد؛ چرا که دانشجویان این رشته 51 واحد درسی مشترک با گرایش طراحی جامدات در مهندسی مکانیک را می‌گذرانند. البته دانشجویان مهندسی ماشین‌های ریلی 6 واحد اصلی و 27 واحد تخصصی دیگر نیز دارند تا برای ورود به صنعت راه آهن آماده شوند.

شایان ذکر است که هدف از ارائه گرایش ماشین‌های ریلی، استفاده از مهارت‌ها و روش‌هایی برای تعمیرات و نگهداری ناوگان ریلی، طراحی و ساخت ماشین‌آلات، لکوموتیو، واگن‌های باربری و مسافری، سیستم‌های ترمز و سیستم‌های انتقال نیرو می‌باشد.

از دروس اصلی گرایش خط و سازه‌های ریلی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: ‌

  • مبانی مهندسی برق
  • مبانی ماشین‌های الکتریکی
  • مبانی مهندسی خط
  • نقشه‌کشی صنعتی 1 و 2
  • استاتیک
  • مقاومت مصالح 1 و 2
  • مکانیک سیالات و آزمایشگاه
  • ریاضی مهندسی
  • شیمی کاربردی در راه آهن
  • طراحی اجزا 1 و 2
  • انتقال حرارت
  • ارتعاشات مکانیکی
  • ترمودینامیک 1 و 2
  • کنترل اتوماتیک
  • موتورهای احتراق داخلی
  • علائم ارتباطات ۱

همچنین دروس تخصصی این گرایش شامل موارد زیر می‌شود:

  • طراحی سازه واگن
  • طراحی لکوموتیو
  • ماشین‌های ریلی ویژه
  • تکنولوژی ساخت
  • دینامیک حرکت قطار
  • مبانی طراحی بوژی
  • طراحی ترمزهای قطار
  • راه آهن برقی
  • علم مواد
  • کارگاه جوشکاری
  • کارگاه تخصصی واگن
  • کارگاه ماشین ابزار
  • کارگاه تخصصی لکوموتیو
  • زبان تخصصی
گرایش مهندسی ماشین های ریلی
گرایش مهندسی ماشین های ریلی

گرایش مهندسی خط و سازه های ریلی

گرایش خط و سازه‌های ریلی، شباهت بسیاری به رشته مهندسی عمران دارد. دانشجویان این گرایش، علاوه بر گذراندن دروس تخصصی مهندسی عمران، با مباحث تحلیل و طراحی خط راه آهن و دیگر مباحث مرتبط با آن از جمله، بررسی علمی سازه‌های مختلف، تونل‌ها، پل‌ها، تأسیسات زیربنایی ریلی، ایستگاه‌های راه آهن و… آشنا خواهند شد. فارغ‌التحصیلان این رشته، باید در زمینه ساخت، طراحی، اجرا، نگهداری و تعمیرات خطوط، سازه‌های فنی و تأسیسات زیربنایی فعالیت کنند.

شایان ذکر است که گرایش خط و سازه‌های ریلی با نام «مهندسی خطوط راه آهن» و یا «مهندسی خط و ابنیه فنی» نیز شناخته می‌شود.

 از دروس اصلی کارشناسی خط و سازه‌های ریلی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: ‌

  • رسم فنی و نقشه‌کشی
  • نقشه‌برداری و عملیات
  • مصالح ساختمانی
  • زمین‌شناسی
  • تکنولوژی بتن و آزمایشگاه
  • مکانیک سنگ
  • استاتیک
  • مقاومت مصالح
  • تحلیل سازه‌ها
  • متره و برآورد پروژه
  • طراحی سازه‌های فولادی
  • طراحی سازه‌های بتن‌آرمه
  • مکانیک خاک و آزمایشگاه
  • دینامیک
  • هیدرولوژی مهندسی
  • علائم ارتباطات ۱
  • اصول بهره‌برداری
  • کارگاه عمومی

 همچنین دروس تخصصی گرایش خط و سازه‌های ریلی (که گذراندن آن‌ها اجباری است) شامل موارد زیر می‌شود:

  • طراحی مسیر و پروژه
  • زیرسازی مسیر
  • طراحی ایستگاه خطوط صنعتی
  • پی‌سازی و ابنیه مسیر
  • روسازی راه آهن و آزمایشگاه (روسازی راه آهن 1 و 2)
  • مبانی مهندسی ماشین‌های ریلی
  • ساخت و اجرا خطوط
  • نگهداری خطوط
  • نقشه‌برداری مسیر و عملیات
  • نگهداری و تعمیر سازه‌ها
  • پل‌های راه آهن و پروژه (پل‌های راه آهن ۱ و 2)
  • تونل‌سازی
گرایش مهندسی خط و سازه‌های ریلی
گرایش مهندسی خط و سازه‌های ریلی

گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی

یکی از ابزار‌های مهم و اساسی در توسعه هر کشور، حمل و نقل ریلی می‌باشد. گرایش حمل و نقل ریلی که در گذشته تحت عنوان «مهندسی بهره‌برداری راه آهن» شناخته می‌شد، شباهات زیادی به رشته مهندسی صنایع دارد و دانشجویان این رشته 120 واحد مشترک با مهندسی صنایع را می‌گذرانند. هدف از ارائه این گرایش، پرورش مهندسانی است که با کمک روش‌های جدید، مدل‌های ریاضی و استاتیک و مدیریت صنعت راه آهن، به برنامه‌ریزی ترافیکی خطوط ریلی بپردازند.

لازم به ذکر است، گرایش حمل و نقل ریلی، به دنبال توسعه مدیریت و برنامه‌ریزی در صنایع ریلی بوده و شامل مسائل مهندسی در برنامه‌ریزی و بهره‌برداری از تجهیزات حمل و نقل، مانند: ایستگاه‌ها، خطوط، واگن‌ها، لکوموتیو و… نیز می‌باشد. دانش‌آموختگان پس از فارغ‌التحصیل شدن در این گرایش، باید از مهارت‌هایی مانند طراحی و نظارت گراف‌های حرکت قطار و همچنین برنامه‌ریزی و مدل‌سازی حمل و نقل ریلی برخوردار باشند.

از دروس اصلی گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • مبانی مهندسی برق و آزمایشگاه
  • مبانی مهندسی ماشین‌های ریلی
  • اقتصاد مهندسی
  • نقشه‌کشی صنعتی
  • تئوری احتمالات
  • استاتیک
  • مقاومت مصالح
  • اقتصاد عمومی
  • اصول شبیه‌سازی
  • اصول مدیریت
  • اصول حسابداری
  • تحقیق در عملیات 1 و 2
  • برنامه‌ریزی حمل و نقل
  • طرح سیستم‌های اطلاعاتی
  • تحلیل سیستم‌ها
  • مقررات عمومی حرکت
  • مبانی مهندسی خط
  • علائم ارتباطات 1 و 2
  • ارزیابی کار و زمان
  • تقاضا در حمل و نقل
  • کارگاه عمومی

همچنین دروس تخصصی این گرایش عبارت‌اند از:

  • روش‌های برنامه‌ریزی
  • بررسی فنی و اقتصادی
  • طراحی ایستگاه
  • قوانین و تعرفه‌ها
  • ایمنی سیر و حرکت
  • راه آهن شهری
  • مدیریت کیفیت
  • سیستم‌های تخلیه و بارگیری
  • زبان تخصصی

برای آشنایی بیشتر با دروس این گرایش، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.

گرایش‌های رشته مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی ارشد

اگر فارغ‌التحصیلان کارشناسی مهندسی راه آهن، قصد ادامه تحصیل در این رشته را داشته باشند، می‌توانند یکی از این گرایش‌های زیر را برای دوره دو ساله کارشناسی ارشد انتخاب کنند:

  • گرایش مهندسی راه آهن برقی
  • گرایش مهندسی خطوط راه آهن
  • گرایش مهندسی ماشین‌های ریلی
  • گرایش مهندسی کنترل و علائم
  • گرایش مهندسی ایمنی در راه آهن

در ادامه به ارائه توضیحاتی مختصر جهت آشنایی با این گرایش‌ها خواهیم پرداخت.

گرایش‌های رشته مهندسی راه آهن در مقطع کارشناسی ارشد

گرایش مهندسی راه آهن برقی

این گرایش در مقطع کارشناسی ارشد، ترکیبی از دروس نظری و متشکل از پروژه‌های ریلی است. فارغ‌التحصیلان این رشته با مهارت‌هایی مانند برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای پروژه‌های الکتریکی در صنعت ریلی آشنا هستند و می‌توانند پاسخگوی نیاز‌ها و کمبود‌های سیستم ریلی باشند.

برخی از مهم‌ترین دروس مهندسی راه آهن برقی عبارت‌اند از:

  • کنترل محرکه‌های الکتریکی قطار
  • بررسی پست‌های الکتریکی راه آهن
  • آنالیز شبکه‌های تغذیه الکتریکی قطار
  • آنالیز ماشین‌های تراکشن

گرایش مهندسی خطوط راه آهن

مهندسی خطوط راه آهن در مقطع کارشناسی ارشد، ادامه دهنده و شکل توسعه‌یافته‌ای از این رشته در مقطع کارشناسی می‌باشد. وجود آزمایشگاه‌های تحقیقاتی کامل و جامع در زمینه مهندسی راه آهن، به دانشجویان این گرایش کمک می‌کند تا با مسائل واقعی صنعت ریلی آشنا شوند.

از مهم‌ترین دروس مهندسی خطوط راه آهن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

  • روسازی راه آهن پیشرفته
  • زیرسازی راه آهن پیشرفته
  • روش اجزاء محدود
  • اندرکنش خط و قطار

گرایش مهندسی ماشین‌های ریلی

این گرایش نیز به دنبال توسعه و تعمیم مباحث بیان شده در مقطع کارشناسی می‌باشد. هدف از ارائه گرایش مهندسی ماشین‌های ریلی در مقطع کارشناسی ارشد، آشنایی و انجام پروژه‌های راه آهن در زمینه وسایل نقلیه و ماشین آلات ریلی توسط دانشجویان است.

در گرایش مهندسی ماشین‌های ریلی دروس زیر تدریس می‌شوند:

  • مکانیک تماس چرخ و ریلی
  • ریاضیات عالی و مهندسی
  • طراحی پیشرفته بوژی و واگن و آزمایشگاه

گرایش مهندسی کنترل و علائم

گرایش مهندسی کنترل و علائم، در دو زمینه‌ی «کنترل سیستم‌های ریلی» و «علائم و ارتباطات ریلی» گسترش یافته است که به بهره‌برداری بیش‌تر از خط و افزایش ایمنی آن می‌انجامد. همچنین گذراندن برخی از دروس رشته مهندسی برق و زمینه‌های تخصصی لازم، مانند کنترل ترافیک و مسائل سیگنالینگ در رشته مهندسی راه آهن، از ویژگی‌های این گرایش می‌باشد.

دروس زیر در گرایش مهندسی کنترل و علائم تدریس می‌شوند:

  • کنترل اتوماتیک ترافیک
  • کنترل و علائم
  • کنترل و علائم پیشرفته
  • ریاضیات مهندسی پیشرفته

گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی

این گرایش نیز ادامه دهنده و تکمیل کننده مطالب مقطع کارشناسی است و به شکل گسترده‌تری به ارائه مطالب مربوط به آمار و احتمالات مهندسی، مقررات عمومی حرکت، اقتصاد در حمل و نقل و تقاضا در حمل و نقل می‌پردازد.

از دروس مهندسی حمل و نقل ریلی می‌توان موارد زیر را نام برد:

  • برنامه‌ریزی حمل و نقل ریلی
  • اقتصاد حمل و نقل و ارزیابی پروژه‌ها
  • روش برنامه‌ریزی حرکت قطارها
  • تحقیق در عملیات پیشرفته
گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی
گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی

گرایش ایمنی در راه آهن

گذراندن دروسی مانند دروس نظری و پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه ایمنی، کاهش ریسک و راهکار‌های موجود برای کاهش خطرات در سیستم‌های ریلی، از اهداف ارائه این گرایش محسوب می‌شود.

برخی از دروس گرایش مهندسی ایمنی در راه آهن عبارت‌اند از:

  • مهندسی فاکتورهای انسانی
  • ارزیابی و مدیریت ریسک در سیستم‌های حمل و نقل
  • تحلیل سوانح و اصول مستندسازی
  • تکنولوژی ایمنی در راه آهن و آزمایشگاه

گرایش های مهندسی راه آهن در مقطع دکتری

به‌منظور تحقیق و پژوهش گسترده‌تر در این رشته، امکان ادامه تحصیل در مقطع دکتری نیز برای دانشجویان فارغ‌التحصیل از مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد. گرایش‌های مقطع دکتری رشته مهندسی راه آهن شامل سه گرایش زیر هستند:

  • مهندسی خطوط راه آهن
  • مهندسی ماشین‌های ریلی
  • مهندسی کنترل و علائم

وظایف یک مهندس راه آهن

اگر بخواهیم به‌صورت تفکیک شده به شرح وظایف متخصصان در شغل مهندسی راه آهن بپردازیم، باید به این موارد اشاره کنیم که فعالیت در زمینه‌ی مدیریت، طراحی، برنامه‌ریزی و ساخت سامانه‌های کنترل و علائم در حمل و نقل ریلی از وظایف مهندسان کنترل و علائم می‌باشد. همچنین مهندسین ماشین‌های ریلی به تولید ماشین‌آلات، طراحی اجزای ریلی و تعمیرات و نگهداری ناوگان ریلی می‌پردازند. از طرفی فارغ‌التحصیلان مهندسی خط و سازه‌های ریلی می‌توانند در زمینه طراحی، ساخت، اجرا، تعمیرات و نگهداری از تأسیسات زیربنایی مشغول به کار شوند.

علاوه بر موارد ذکر شده برنامه‌ریزی و بهره‌برداری بهینه از منابع، تجهیزات و امکانات حمل و نقل ریلی مانند ایستگاه، لکوموتیو، واگن و خط بر عهده مهندس حمل و نقل ریلی است. مهندسان ایمنی در راه آهن نیز می‌توانند در زمینه‌هایی همچون مدیریت و نظارت بر سیستم‌های ایمنی مشغول به کار شوند.

به‌طور کلی وظایف مهندسین در شغل مهندسی راه آهن شامل موارد زیر می‌شود:

  • بازرسی لوکوموتیو‌ها قبل و بعد از هر سفر
  • تعمیرات اساسی لوکوموتیوها در صورت لزوم
  • طراحی و محاسبه‌ی اجزا و سیستم‌های تجهیزات راه آهن
  • طراحی، ساخت و نگهداری از ناوگان ریلی
  • طراحی، اجرا و نظارت بر خطوط و ابنیه فنی راه آهن
  • تعمیر و نگهداری از خطوط و ابنیه فنی راه آهن
  • برقراری ارتباط با کنترل ترافیک در مورد ورود قطارها، توقف و تأخیرهای احتمالی
  • عیب‌یابی از شکست‌های جزئی
  • برقراری ارتباط با مسافران در مورد توقف‌ها و تأخیرهای غیر برنامه‌ریزی شده
  • نظارت بر کنتورهای و سنجش‌هایی از جمله شارژ باتری، آمپر، فشار هوا و سرعت قطار
  • شناسایی و بررسی انسدادهای در گذرگاه‌های مسیر و دادن سیگنال‌های هشدار دهنده
  • تهیه گزارش کامل از تأخیرها و خرابی‌ها
  • اطمینان از قرارگیری صحیح کتابچه‌های راهنما در داخل کابین
وظایف یک مهندس راه آهن
وظایف یک مهندس راه آهن

فرصت‌های شغلی و بازار کار شغل مهندسی راه آهن

مهندسان راه آهن عموماً در صنایع ریلی مشغول به کار می‌شوند. شرکت‌های تولیدکننده قطعات ریلی، سازمان‌های دولتی و دیگر صنایع مرتبط با حمل و نقل ریلی، از گزینه‌های اصلی برای فعالیت در شغل مهندسی راه آهن می‌باشند.

یک مهندس راه آهن پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه و گذراندن دوره‌های کارآموزی ضروری، می‌تواند در آزمون‌های استخدامی شرکت‌های بزرگ مانند مترو، راه آهن و شرکت‌های وابسته به آن، کارخانه‌های واگن و لوکوموتیو سازی و… استخدام شود.

البته با توجه به رشد حمل و نقل ریلی در سراسر کشور به‌ویژه در شاخه مترو، فرصت‌های شغلی مختلفی برای مهندسان راه آهن وجود دارد. از طرفی با شروع روند خصوصی‌سازی در بخش حمل و نقل و ورود شرکت‌های خصوصی، امید است فرصت‌های شغلی بیشتری پیش روی مهندسین راه آهن قرار گیرد.

از آن جایی که متأسفانه شغل مهندسی راه آهن هنوز به‌طور کامل شناخته شده نیست؛ در بسیاری از درخواست‌های استخدامی برای انجام امور تخصصی راه آهن، از فارغ‌التحصیلان و متخصصان سایر رشته‌ها از جمله مهندسی مکانیک، مهندسی عمران، مهندسی صنایع، و … دعوت به همکاری می‌کنند. این در صورتی است که مرتبط‌ترین و مهم‌ترین تخصص در این زمینه، مهندسی راه آهن می‌باشد. در نتیجه حل این مشکل در گرو تلاش مضاعف متخصصان حوزه راه آهن برای شناساندن حرفه خود، فرهنگ‌سازی و توجه ویژه مسئولان است.

شایان ذکر است، فارغ‌التحصیلان مهندسی خطوط راه آهن می‌توانند در سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی، سازمان‌های ساخت و اجرای خطوط ریلی و همچنین سازمان‌های نگهداری و تعمیرات خطوط ریلی، مشغول به کار شده و یا به‌عنوان مهندسین مشاور در پروژه‌های ریلی مشارکت کنند.

به‌طور کلی مهندسین راه آهن می‌توانند در زمینه‌های شغلی زیر به فعالیت بپردازند:

  • راه آهن جمهوری اسلامی
  • راه آهن‌های خصوصی
  • راه آهن مجتمع فولاد مبارکه
  • راه آهن ذوب‌آهن
  • راه آهن‌های شهری
  • شرکت‌های وابسته به راه آهن
  • کارخانه‌های لکوموتیو سازی
  • کارخانه‌های واگن‌های باری
  • کارخانه‌های واگن‌های مسافری
  • کارخانه‌های واگن پارس
  • کارخانه‌های وابسته به صنایع مترو
  • کارخانه‌های ماشین آلات روسازی راه آهن
  • بنیاد مستضعفان و جانبازان
  • شرکت‌های مشاوره مهندسی
  • تدریس در مؤسسات آموزشی

مهارت های لازم در شغل مهندسی راه آهن

شغل مهندسی راه آهن به مانند اکثر مشاغل فنی و مهندسی نیاز به برخورداری از توانایی‌ها و مهارت‌های خاصی دارد و هر شخصی جهت کسب موفقیت در این حوزه باید یک سری مهارت‌های شخصیتی و حرفه‌ای را دارا باشد. این توانایی‌ها عبارت‌اند از:

  • آشنایی با علوم پایه
  • آشنایی با زبان انگلیسی
  • توانایی کار در شرایط سخت
  • توانایی کار گروهی
  • برخورداری از مهارت‌های فنی
  • توانایی برقراری ارتباط
  • مهارت دقت و توجه به جزئیات
  • توانایی کار با نرم‌افزارهای مختلف

در ادامه هر کدام از موارد فوق را تشریح خواهیم کرد.

مهارت‌های لازم در شغل مهندسی راه آهن
مهارت‌های لازم در شغل مهندسی راه آهن

آشنایی با علوم پایه

فعالیت در حوزه‌های کاری گوناگون شغل مهندسی راه آهن، نیاز به داشتن دانش کافی در زمینه علوم مختلف از جمله فیزیک و ریاضیات دارد. داشتن دانش کافی در این موارد به شما دید خوبی جهت انجام وظایف، محاسبات، آزمایش‌ها و سایر فعالیت‌های یک مهندس راه آهن خواهد داد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

آشنایی با زبان انگلیسی

از آنجا که دانش حمل و نقل ریلی هر روز پیشرفت می‌کند؛ تسلط بر زبان انگلیسی جهت دسترسی به مقالات و مسائل علمی روز دنیا، به مهندسان راه آهن کمک می‌نماید تا دانش و مهارت‌های علمی و فنی خود را به‌روز نگه‌دارند. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

توانایی کار در شرایط سخت

چالش‌هایی مانند دوری از خانه و خانواده و کار کردن در خارج از شهر (مخصوصاً برای مهندسان سازه‌های ریلی که در کوه و کویر و بیابان نیز کار می‌کنند!) ایجاب می‌کند تا این مهندسان راه آهن برای کنار آمدن با مسائل و چالش‌ها، از ویژگی‌ها و مهارت‌هایی مانند صبر و تحمل بالا و توانایی کار در مکان‌ها و شرایط سخت برخوردار باشند.

توانایی کار گروهی

تمام پروژه‌های راه آهن و سازه‌های ریلی، با حضور تعداد زیادی از متخصصان با رشته‌های مختلف و حوزه‌های گوناگون کاری، عملی می‌شوند. از این رو شما باید به عنوان مهندس راه آهن توانایی کار در قالب یک گروه و انجام فعالیت تیمی را داشته باشید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

برخورداری از مهارت های فنی

بسیاری از حوزه‌های کاری شغل مهندسی راه آهن، در زمینه مسائل فنی و سرکار داشتن با تجهیزات و ابزارآلات مختلف قرار دارند. به همین دلیل، شما باید بیش از هر چیز دید و مهارت‌های فنی و مهندسی خود را تقویت نمایید و آمادگی فعالیت در زمینه مسائل فنی را داشته باشید.

توانایی برقراری ارتباط

به دلیل ترکیبی بودن این شغل، یک مهندس راه آهن برای پیشبرد پروژه‌های خود، باید با افراد مختلفی در ارتباط باشد؛ بنابراین مهارت مدیریت ارتباطات و هدایت افراد از ویژگی‌های یک مهندس موفق است. شایان ذکر است، افرادی که در سِمت مهندس راه آهن استخدام می‌شود، با مسائلی مانند شریک بودن موقعیت کاری با مسئولین و دیگر متخصصانی که با این حوزه آشنایی ندارند روبه‌رو است و باید از مهارت برقراری ارتباط مؤثر برخوردار باشند. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

توانایی برقراری ارتباط
توانایی برقراری ارتباط

مهارت دقت و توجه به جزئیات

مشاغل حوزه حمل و نقل، همواره با ایمنی و حفظ جان و مال افراد در ارتباط هستند و معمولاً پارامترهای زیادی در برقراری این امنیت تأثیرگذارند. در شغل مهندسی راه آهن نیز شما با موارد زیادی روبه‌رو می‌شوید که توجه به هرکدام از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا، باید با دقت و توجه بالا تمام موارد مربوط به کار خود را بررسی کنید و حتی جزئیاتِ کوچک را مهم تلقی نمایید.

توانایی کار با نرم افزارهای مختلف

بدون شک در دنیای امروز تمام مشاغل مهندسی به کمک ابزارها و نرم‌افزارهای کامپیوتری نیاز دارند. افزایش سرعت و دقت در انجام کارها، رفع مشکل پیچیدگی محاسبات مهندسی و ارائه نتایج مناسب، از مزایای استفاده از نرم‌افزارهای گوناگون است. در همین راستا، شما باید به عنوان مهندس راه آهن برنامه‌های عمومی و تخصصی مورد استفاده در شغل خود را بشناسید آن‌ها را به کار ببرید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

نرم افزارهای کاربردی در شغل مهندسی راه آهن

با پیشرفت علم و تکنولوژی، نرم‌افزارهای رایانه‌ای تخصصی به کمک مهندسان و متخصصان علوم و مشاغل مختلف آمده و روند انجام کار‌ها را برای آنان بهتر، سریع‌تر و آسان‌تر نموده‌اند. همچنین تسلط بر نرم‌افزارهای کاربردی در حوزه تخصصی شما، امکان اشتغال در موقعیت‌های شغلی بالاتر را برایتان فراهم خواهد کرد. یکی از نرم‌افزارهای کاربردی در بسیاری از مشاغل از جمله شغل مهندسی راه آهن، مجموعه نرم‌افزاری آفیس (به‌خصوص پاورپوینت و اکسل) است. نرم‌افزار Excel امکان انجام محاسبات، سازماندهی داده‌ها و تنظیم گزارش و نرم افزار Power Point امکان ارائه مطالب را برای شما ایجاد خواهد کرد.

 برخی نرم‌افزارهای کاربردی در شغل مهندسی راه آهن شامل موارد زیر می‌شوند:

  • نرم‌افزار تری آردی پلنیت (3RD PLANIT)
  • نرم‌افزار اتوکد (AutoCAD)
  • نرم‌افزار انسیس (ANSYS)
  • نرم‌افزار آدامز (ADAMS)
  • نرم‌افزار Track (نرم‌افزار ارزیابی و طراحی روسازی راه آهن)

در ادامه به معرفی هر یک از این نرم‌افزارهای تخصصی خواهیم پرداخت.

نرم افزارهای تخصصی در شغل مهندسی راه آهن
نرم افزارهای تخصصی در شغل مهندسی راه آهن

نرم‌افزار تری آردی پلنیت (3RD PLANIT)

 3rd PLANIT یکی از نرم‌افزارهای قدرتمندِ عرضه شده برای شبیه‌سازی مسیر و ریل‌های راه آهن است. متخصصین در شغل مهندسی راه آهن، با استفاده از این نرم‌افزار می‌توانند به‌راحتی مسیر‌های مترو و راه آهن را با بهترین کیفیت طراحی کرده و به کمک طرح‌های آماده و ابزارهای موجود در این برنامه، عمل شبیه‌سازی را انجام دهند. PLANIT 3rd می‌تواند به‌صورت سه‌بعدی تمامی طول مسیر، ریل‌ها، درختان، کوه‌ها، مسیر‌های مختلف، زمین‌های سخت و هموار، تجهیزات، ابزار‌های مورد نیاز ساخت مسیر، قطار‌ها، تونل‌ها و… را برای مهندسان به تصویر بکشد. همچنین این برنامه دارای رندرینگ بسیار بالا و سریع است و به کمک آن می‌توانید بدون آن‌که به مشکلی برخورد کنید و یا برنامه هنگ کند، تصاویر را با فرمت cad دریافت کنید.

نرم‌افزار تری آردی پلنیت (3RD PLANIT)
نرم‌افزار تری آردی پلنیت (3RD PLANIT)

نرم‌افزار اتوکد (AutoCAD)

اتوکد یک نرم‌افزار طراحی به کمک رایانه (Computer-Aided Design) یا به‌اختصار CAD است. نرم‌افزارهای CAD با استفاده از قابلیت‌ها و توانایی‌های پردازشی کامپیوتر، تحلیل، ترسیم، ویرایش و بهینه‌سازی طرح‌های مختلف را با سرعت و بهره‌وری بیشتر انجام می‌دهند. به‌عبارت دیگر AutoCAD نرم‌افزاری است که معمولاً برای ترسیم و ویرایش نقشه‌ها و طرح‌های دو بعدی و سه‌بعدی در حوزه‌های معماری، عمران، راه آهن، مکانیک، صنایع و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از قابلیت‌های این نرم‌افزار می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

  • مدل‌سازی سه‌بعدی
  • اندازه‌گیری هوشمند
  • مدل‌سازی مبتنی بر اجسام توپر، سطح و مش
  • تنظیمات متنوع برای ایجاد المان‌های متنی
  • رندر گرفتن باکیفیت و نزدیک به واقعیت
  • امکان به‌کارگیری طرح‌های بصری
  • بلوک‌های دینامیک
  • سازگار با فرمت‌های DNG و PDF
  • استخراج داده و پیوند داده‌های مختلف
  • امکان تنظیم نمای متفاوت
  • امکان اسکن سه‌بعدی و ایجاد نقاط ابری
  • بهره‌گیری از رابط گرافیکی و دستوری برای فعال کردن ابزارها

در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

نرم‌افزار اتوکد (AutoCAD)
نرم‌افزار اتوکد (AutoCAD)

نرم‌افزار انسیس (ANSYS)

از دیگر نرم‌افزارهای کاربردی در شغل مهندسی راه آهن، می‌توانیم به نرم‌افزار ANSYS (انسیس) اشاره کنیم. نام این نرم‌افزار از سرواژه‌های عبارت ANalysis SYStems گرفته شده و از آن برای تحلیل مهندسی قطعات در تحلیل‌های دینامیکی استفاده می‌شود. انسیس نرم‌افزاری با قابلیت تحلیل‌های چندگانه است و تحلیل مسائل متنوعی همچون سازه، سیالات، ارتعاشات، دینامیک، استاتیک و الکترواستاتیک، الکتریسیته، مغناطیس، حرارت و … در انسیس انجام می‌شود. همچنین به کمک این نرم‌افزار می‌توانید هر سازه یا قطعه‌ی پیچیده‌ای را، با تجزیه به اجزای کوچک‌تر تحلیل نماید. تحلیل‌ها در این نرم‌افزار به روش‌های مختلف و متنوعی انجام می‌شوند و همین تنوع تحلیل‌ها سبب شده انسیس قادر به تحلیل انواع سازه‌هایی مانند ریل‌ها، پل‌ها، قاب‌ها، مخازن و سدها و اجزای سازه‌ای همچون اتصالات فولادی، ایزولاتورها و اعضای بتنی باشند.

نرم‌افزار آدامز (ADAMS)

با توجه به قابلیت‌های منحصربه‌فرد این نرم‌افزار، آدامز از پرکاربردترین برنامه‌ها در صنعت به شمار می‌آید. ADAMS مخفف Automated Dynamic Analysis of Mechanical Systems به معنی تحلیل دینامیکی خودکار سیستم‌های مکانیکی می‌باشد که قابلیت امکان‌سنجی حرکت یک سیستم مکانیکی را برای کاربر فراهم نموده و نمودار سرعت، شتاب و جابجایی بر حسب زمان برای هر جسم متحرک را به‌عنوان خروجی ارائه می‌دهد. در نتیجه با استفاده از نرم‌افزار ADAMS، بررسی و بهینه‌سازی هر سیستم مکانیکی قبل از ساخت آن امکان‌پذیر می‌شود.

همچنین نرم‌افزار ADAMS می‌تواند در زمینه تحلیل‌های دینامیکی زیر مورد استفاده قرار بگیرد:

  • تحلیل و طراحی مکانیزم‌ها و مدل‌های مکانیکی
  • تحلیل دینامیکی و سینماتیکی مکانیزم‌ها و ماشین‌ها، در حوزه‌ی زمان و به‌صورت جسم صلب
  • جایگزین کردن اجزای صلب مدل با نوع انعطاف‌پذیر
  • امکان گرفتن خروجی‌های متنوع و متعدد و همچنین انجام پردازش روی آن‌ها
  • و انجام تحلیل‌های دینامیکی پیچیده

در ارتباط با تحلیل‌های ارتعاشاتی، می‌توانیم به قابلیت‌های زیر در نرم‌افزار آدامز اشاره کنیم:

  • تعیین شکل مواد و پاسخ فرکانسی سیستم
  • و تحلیل ارتعاشی سیستم‌های مکانیکی

نرم‌افزار متلب (Matlab)

متلب نام یک زبان برنامه‌نویسی نسل چهارم و همچنین یک محیط نرم‌افزاری برای نوشتن محاسبات ریاضی در مهندسی است که از ترکیب دو واژه MATrix و LABoratory به معنای آزمایشگاه ماتریس تشکیل شده است. این برنامه برای استفاده مهندسان و دانشمندان طراحی شده که به‌کمک آن می‌توانند به تجزیه و تحلیل داده‌ها، پردازش سیگنال و تصویر، جبر خطی و طراحی کنترل بپردازند. مطلب برای انجام فرآیندهای پیچیده ریاضیاتی مناسب بوده که برخی از محاسبات ریاضی آن شامل رسم و گرافیک 2 و 3 بعدی، معادلات جبری، جبر خطی، توابع غیرخطی و آمار و همچنین تحلیل داده‌ها، محاسبات عددی، حساب و معادلات دیفرانسیل، ایجاد منحنی، تبدیل و ادغام می‌شود.

از مزیت‌های نرم‌افزار Matlab می‌توان به امکان گرفتن خروجی گرافیکی به‌صورت نمودار و منحنی، از کدهای مطلب و همچنین گرفتن خروجی C و ++C اشاره کرد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:

نرم‌افزار متلب (Matlab)
نرم‌افزار متلب (Matlab)

دانشگاه های رشته مهندسی راه آهن در ایران

قطعاً بهترین دانشگاه برای تحصیل در رشته مهندسی راه آهن، دانشگاه علم و صنعت بوده که دارای پژوهش‌ها و مطالعات مختلفی در این زمینه است. معمولاً فارغ‌التحصیلان از دانشکده مهندسی راه آهنِ دانشگاه علم و صنعت دارای سطح دانش فنی بالایی هستند.

از دیگر دانشگاه‌های ارائه دهنده رشته مهندسی راه آهن می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

  • دانشگاه اصفهان، دانشکده عمران و حمل و نقل، گرایش خط و سازه‌های ریلی
  • دانشگاه صنعتی کرمانشاه، دانشکده مدیریت مهندسی، بهره‌برداری
  • دانشگاه تبریز (واحد میانه)، کاردانی خط و ابنیه
  • دانشگاه صنعتی امیر کبیر
  • دانشگاه پیام نور تبریز
  • دانشگاه پیام نور اهواز
  • دانشگاه پیام نور تهران
  • دانشگاه پیام نور مشهد
  • دانشگاه‌های سراسری
  • دانشگاه آزاد شیراز واحد صدرا
پیشنهاد آموزشی مرتبط:
دانشگاه‌های رشته مهندسی راه آهن در ایران
دانشگاه‌های رشته مهندسی راه آهن در ایران

دانشگاه‌های برتر دنیا برای تحصیل در رشته مهندسی راه آهن

 مهندسی راه آهن یکی از رشته‌های پررونق مهندسی در خارج از کشور می‌باشد. دانشگاه‌هایی نظیر دانشگاه ملی راه آهن روسیه، واترلو کانادا و دانشگاه آخن آلمان، از دانشگاه‌های مطرح در این رشته هستند. وجود تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های معتبر اروپایی و آسیایی مانند روسیه، چین، استرالیا، اوکراین و …سبب شده سالانه تعدادی از فارغ‌التحصیلان گرایش‌های مختلف از دانشکده مهندسی راه آهن، برای ادامه تحصیل به دانشگاه‌های چین، انگلستان، کانادا و … بروند.

دانشگاه‌های برتر دنیا برای تحصیل در رشته مهندسی راه آهن شامل موارد زیر می‌شوند:

  • دانشگاه فنی آخن (RWTH Aachen)
  • دانشگاه واترلو کانادا (University of Waterloo)
  • دانشگاه ایلینوی University of Illinois at Urbana—Champaign))
  • دانشگاه کالیفرنیا برکلی (University of California, Berkeley)
  • دانشگاه تگزاس در آستین University of Texas at Austin))
  • دانشگاه استنفورد (Stanford University)
  • مؤسسه فناوری ماساچوست (Massachusetts Institute of Technology)
  • مؤسسه فناوری جورجیا (Georgia Institute of Technology)
  • دانشگاه میشیگان – آن آرتور (University of Michigan)
  • دانشگاه کارنگ ملون (Carnegie Mellon University)
  • دانشگاه پردو یا پردیو (Purdue University)
  • دانشگاه کرنل (Cornell University)

لینک مقالات مشابه در رابطه با مشاغل مهندسی

لیست مقالات مشابه در حوزه کسب درآمد با معرفی کسب و کارهای مختلف

سخن پایانی در رابطه با شغل مهندسی راه آهن

در این مقاله سعی کردیم، تمام مسائل مربوط به شغل مهندسی راه آهن را بررسی کنیم تا دید مطلوبی از ویژگی‌های این شغل به دست بیاورید. از این طریق امکان تصمیم گیری درست جهت ورود به این حوزه از کسب و کار را خواهید داشت. با توجه به مشاغل مختلفی که برای کارشناسان حمل و نقل ریلی وجود دارد سعی کنید با انتخاب درست، به دنبال بهترین موقعیت شغلی از نظر جایگاه و حقوق و مزایا باشید.

شایان ذکر است که حقوق و مزایای کارشناسان و متخصصان در شغل مهندسی راه آهن به میزان تحصیلات و نوع فعالیت شغلی، ساعات کاری، سختی کار و تجربیاتشان وابسته است. مهارت‌های تخصصی و فردی نیز از دیگر عوامل مؤثر بر پیدا کردن موقعیت‌های شغلی مناسب در زمینه مهندسی راه آهن است.

در پایان امیدواریم این مقاله توانسته باشد دید جامع و کاملی از شغل مهندسی راه آهن در اختیار شما قرار داده باشد. اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی در خصوص این شغل دارید، خواهشمند است دیدگاه‌های ارزشمند خود را از طریق بخش کامنت در انتهای این نوشتار به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت صلاح‌دید می‌توانید، لینک این نوشتار را از طریق کانال‌ها و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی عضو هستید به دست دوستان و آشنایان برسانید تا اگر آن‌ها نیز درصدد این هستند که به عنوان مهندس راه آهن مشغول به کار شوند، بتوانند از طریق اطلاعاتی که در این مقاله ذکر شده است، به هدف خود دست یابند. علاوه بر آن، می‌توانید ما را در اینستاگرام و تلگرام فالو کنید تا در زمینه جدیدترین روش‌ها، ترفندها و اخبار دنیای دیجیتال به‌روز بمانید.

بر اساس رای 0 نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
شما قبلا رای داده‌اید!
اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.

«علی آبیار» دانش‌آموخته رشته مهندسی IT است و به نوشتن، موسیقی، شعر، طبیعت و البته برنامه‌نویسی و تکنولوژی‌های سطح وب علاقه دارد. رزومه تخصصی او بیشتر در زمینه «سئو و تولید محتوا» است؛ همچنین در رزومه تخصصی‌اش، چند پروژه برنامه‌نویسی وب، مدیریت وب‌سایت و توسعه محتوای آن‌ها دیده می‌شود. او تا به امروز، تولید و ویراستاری مطالب متنوعی از مجلات اینترنتی «کاپریلا» و «تاپریلا» در حوزه‌های: تکنولوژی، سئو، کسب و کار، دیجیتال مارکتینگ و… را به عهده داشته است. «علی آبیار» در حال حاضر به صورت فریلنسر بر روی پروژه‌های مختلف داخلی و خارجی در حوزه طراحی وب (Front-End) و سئو فعالیت می‌کند.

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.