برای موفقیت در هر کسب و کاری، شما نیاز به یک نقشه‌ی راه دارید، تا مرحله به مرحله مشتریان بیشتری جذب کنید و در نهایت تبدیل به برندی محبوب و معروف شوید. یکی از ابزارهایی که در ترسیم این نقشه‌ی راه به شما کمک می‌کند، «بوم کسب و کار» و یا همان «بوم مدل کسب و کار» می‌باشد؛ اگر می‌خواهید اطلاعاتی کامل در مورد بوم کسب و کار و چگونگی استفاده از آن کسب کنید، شما را به خواندن ادامه‌ی این مقاله از مجله اینترنتی کاپریلا دعوت می‌کنیم.

بوم کسب و کار چیست؟

«بوم کسب و کار»، «بوم مدل کسب و کار» و یا «طرح مدل کسب و کار» همگی، عنوان‌هایی هستند که برای یک ابزار و روش طرح استراتژی کسب و کار، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بوم کسب و کار ابزاری ساده اما در عین حال قدرتمند است که به شما کمک می‌کند بر اساس هویت کسب و کار، مدل کسب و کار، ویژگی‌های بازار هدف یا همان مشتریان و همچنین ویژگی‌های محصول یا خدماتی که ارائه می‌کنید، استراتژی و چارچوب کسب و کار خود را مشخص نمایید. این ابزار (بوم کسب و کار) از 9 قسمت تشکیل شده است که در این مقاله هر کدام را برای شما به تفصیل مورد بررسی قرار خواهیم داد.

بوم کسب و کار
بوم کسب و کار

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

مزایای بوم کسب و کار

همان طور که در بالا اشاره کردیم، بوم کسب و کار ابزاری ساده و قدرتمند برای ایجاد و طرح استراتژی کلی کسب و کار شما است؛ اما این ابزار واقعاً چه مزایایی دارد و چه اهمیتی دارد که ما بوم کسب و کار داشته باشیم؟ برای درک اهمیت بوم کسب و کار، آن را مانند یک فرمول در نظر بگیرید، یا یک دستگاه محاسبه‌ی اتوماتیک، که شما با قرار دادن مقادیر اولیه، می‌توانید به‌راحتی نتیجه را مشاهده کنید؛ بدون آنکه ریسک هزینه کردن سرمایه‌ی خود را بر دوش بکشید. پس، اهمیت کلیدی آن، افزایش سودآوری کسب و کار و تعداد مشتریان، بدون ریسک هزینه کردنِ سرمایه است. اما دیگر مزایای بوم کسب و کار چیست؟ بگذارید مزایای بوم کسب و کار را در چند مورد برای شما بیان کنیم:

  • ارائه‌ی پیش‌نمایش سریع و جامع از مدل و استراتژی کلی کسب و کار شما
  • ساده‌تر کردن درک هویت و ماهیت کسب و کار
  • مشخص کردن ارتباط قسمت‌های مختلف یک کسب و کار
  • راحت‌تر بودن ویرایش مدل کسب و کار نسبت به طرح‌های کسب و کار سنتی
  • ارائه‌ی آسان مدل کسب و کار به همکاران و سهام‌داران
  • تأثیرگذاری و کاربرد بالای بوم کسب و کار در جلسات ایده پردازی و تعیین استراتژی بازاریابی و فروش
  • قابل استفاده بودن بوم کسب و کار برای شرکت‌های کوچک و بزرگ

شایان ذکر است که مزیت و اهمیت بالای بوم کسب و کار، آن را به ابزاری قدرتمند تبدیل کرده است که در عین حال به‌سادگی می‌توان آن را ایجاد کرد و از آن استفاده نمود. حال نوبت آن رسیده است که اجزای مختلف بوم کسب و کار و کاربرد هر کدام را برای شما بیان کنیم.

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

اجزای بوم کسب و کار

یک بوم کسب و کار (بوم مدل کسب و کار) از 9 بخش یا جزء تشکیل شده است که عبارت‌اند از:

  1. بخش مشتریان
  2. ارتباط با مشتریان
  3. کانال توزیع
  4. ارزش پیشنهادی
  5. فعالیت‌های اصلی
  6. شرکای کلیدی
  7. منابع اصلی
  8. جریان درآمدها
  9. ساختار هزینه‌ها

برای اینکه یک بوم کسب و کارِ اصولی و موفق را برای خود ایجاد کنید، نیاز دارید تا هر کدام از این بخش‌ها را با پژوهش‌های اصولی و ایده پردازی‌های مناسب، کامل نمایید. پس از اینکه اطلاعات کافی در مورد کسب و کار خود، بازار هدف، میزان هزینه‌ها و… کسب کردید، می‌بایست آن‌ها را در جایگاه مشخص خود در بوم کسب و کارتان قرار دهید؛ به همین سادگی، شما ابزاری قدرتمند برای توسعه و گسترش کسب و کار خود به‌دست آورده‌اید که با گذشت زمان و تغییر شرایط بازار، می‌توانید به‌سادگی آن را تغییر داده و به‌روز کنید. بیایید هر کدام از بخش‌های گفته‌شده را با هم بررسی کنیم:

اجزای مختلف بوم مدل کسب و کار
اجزای مختلف بوم مدل کسب و کار

بخش مشتریان

بخش مشتریان (Customer Segments)، قسمتی است که شما در آن بازار هدف خود را قرار می‌دهید، تا محصولات یا خدمات خود را به آن‌ها عرضه کنید. برای تعیین بازار هدف، تکنیک‌های هدف‌گذاری مختلفی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید افراد جامعه را بر اساس موقعیت مکانی، جنسیت، میزان درآمد، سن، شغل، تحصیلات، میزان استفاده از شبکه‌های مجازی و بازارهای سنتی، رفتار خرید و… دسته‌بندی کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون هدف‌گذاری برای تعیین بازار هدف می‌توانید به مقاله‌ی «تکنیک های هدف گذاری در کسب و کار – راهنمای جامع تعیین بازار هدف و تارگت فروش» مراجعه بفرمایید. شایان ذکر است، پس از اینکه بازار هدف خود را با دقت و به‌درستی مشخص کردید، آن‌ها را به همراه ویژگی‌ها و نیازهایی که دارند، در قسمت «بخش مشتریان» از بوم کسب و کار خود قرار می‌دهید.

ارتباط با مشتریان

در بخش ارتباط با مشتریان از بوم کسب و کارتان، شما نحوه و نوع ارتباط با مشتریان خود را مشخص می‌کنید؛ بر اساس ویژگی‌های که مشتریان بازار هدف شما دارند (آن‌ها را در بخش مشتریان وارد کرده‌اید)، راه‌های ارتباطی با مشتریان بازار هدف خود را مشخص می‌کنید. برای اینکه بتوانید این بخش را به‌درستی کامل کنید، باید از خود سؤال کنید که چطور با مشتری ارتباط برقرار کنیم؟ راه متقاعد کردن مشتری برای انجام خرید محصول یا استفاده از خدمات ما چیست؟ چگونه رضایت مشتری را پس از خرید افزایش دهیم؟ چه راه‌های ارتباطی برای خدمات پس از فروش و پشتیبانی برای مشتری ایجاد کنیم؟ با یافتن پاسخ این سؤالات، قادر خواهید بود تا بهترین راه‌های ارتباطی با مشتریانِ بازار هدف خود را مشخص کنید.

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

کانال ها

بخش کانال‌ها به نوعی مشابه بخش «ارتباط با مشتریان» است. در بخش قبل، شما راه ارتباطی با مشتریان را مشخص کردید، اما در این قسمت شما روش و ابزاری که برای ایجاد آن راه ارتباطی نیاز دارید را مشخص می‌کنید؛ علاوه بر این، در قسمت کانال‌ها شما باید راه‌های توزیع محصولات و رسیدن آن‌ها به‌دست مشتریان بازار هدف را هم مشخص کنید. اما سؤالی که ممکن است پیش بیاید، این است که چند نوع کانال داریم؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که به‌طور کلی 2 نوع کانال برای ارتباط با مشتریان وجود دارد که عبارت‌اند از:

کانال های خصوصی

کانال‌های خصوصی شامل پلتفرم‌ها و ابزارهایی می‌شود که تقریباً همه با آن‌ها آشنا هستیم؛ راه‌هایی مانند: وب‌سایت، شبکه‌های اجتماعی، دیجیتال مارکتینگ، فروش آنلاین، فروش مستقیم و… .

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

کانال های همکاری

در کانال‌های همکاری، شما با کسب و کارهای دیگر همکاری می‌کنید و از طریق آن‌ها محصولات یا خدمات خود را به مشتریانتان معرفی و عرضه می‌نمایید؛ راه‌هایی مانند وب‌سایت‌های همکار، خرده‌فروشی، فروش از طریق شبکه‌های توزیع و شرکت‌های پخش، فروش با واسطه و… . برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید به مقاله «افیلیت مارکتینگ یا بازاریابی مشارکتی چیست؟ | افزایش فروش و کسب درآمد (+ فیلم آموزش رایگان)» رجوع کنید.

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

ارزش پیشنهادی

یکی از تعاریف فروش و بازاریابی، رفع نیاز مشتری یا به‌عبارتی حل مشکل مشتری است؛ به‌عبارت بهتر، باید این را در ذهن خود حک کنید که شما محصول نمی‌فروشید یا خدمات ارائه نمی‌دهید، بلکه به مشتریان راه‌حلی برای رفع نیاز و حل مشکلشان ارائه می‌کنید. بر اساس این تعریف، باید بگوییم که بخش ارزش پیشنهادی، مهم‌ترین بخش بوم کسب و کار است؛ شما در این بخش راه حل خود (محصول یا خدمتی که ارائه می‌کنید) را قرار می‌دهید. در بخش ارزش پیشنهادی (Value Proposition) شما ویژگی‌ها و المان‌هایی را که برای مشتریان از اهمیت بیشتری برخوردار است، مشخص می‌کنید. اما این بخش چه فایده و مزیت برای شما دارد؟

فرض کنید می‌خواهید محصولی جدید را به بازار عرضه کنید، که ممکن است کاملاً جدید بوده، یا اینکه قبلاً مشابه آن در بازار موجود باشد؛ در هر دو صورت، شما برای طراحی ظاهر محصول یا المان‌های خدماتی که ارائه می‌دهید، استراتژی‌های بازاریابی، نحوه‌ی عرضه به مشتری، معرفی بهتر محصول به مشتریان و جذب بازار هدف به برند خود، باید خلاقانه و نوآورانه عمل کنید و برای اینکه خلاق و نوآور باشید، باید ویژگی‌های محصول خود را با نیازهایی که مشتریان بازار هدف دارند، یکی کنید تا آن‌ها محصول یا خدمت شما را به‌عنوان بهترین راه حل برای رفع نیاز و برطرف کردن مشکلشان، برگزینند.

شایان ذکر است که ارزش‌های پیشنهادی به دو دسته‌ی کمی و کیفی تقسیم می‌شوند. ارزش‌های پیشنهادی کمی، بر روی سرعت ارائه‌ی محصول و خدمات، هزینه‌ی پایین‌تر و این قبیل ویژگی‌ها تمرکز دارند؛ اما ارزش‌های پیشنهادی کیفی، بر روی کیفیت محصولات و خدمات، طراحی منحصر به فرد محصولات، تجربه‌ی کاربری جدید، امکانات خلاقانه و این قبیل مسائل، مانور می‌دهند.

بوم کسب و کار
بوم کسب و کار

فعالیت های اصلی

همان طور که از اسم این قسمت پیدا است، در بخش فعالیت‌های اصلی، شما تمامی فعالیت‌ها، وظایف و راه‌های رسیدن به هدف کسب و کار خود را بیان می‌کنید؛ این فعالیت‌ها صرفاً جنبه‌ی مالی کسب و کار نیستند و تمامی جوانب یک کسب و کار را در برمی‌گیرند. بگذارید با یک مثال، این بخش را برای شما شفاف‌تر کنیم: فرض کنید شما صاحب یک وب‌سایت فروش محصولات زیبایی هستید و می‌خواهید فعالیت‌های اصلی کسب و کار خود را در بوم کسب و کارتان وارد کنید، در این صورت، چه فعالیت‌هایی را باید در نظر بگیرید؟ فعالیت‌هایی که باید در نظر بگیرید عبارت‌اند از: هزینه‌های ساخت و نگهداری از وب‌سایت، استراتژی‌های تولید و انتشار محتوا، سئوی وب‌سایت، همکاری با سایت‌های دیگر، تبلیغات در وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های مجازی و ده‌ها مورد دیگر که برای رسیدن موفقیت در کسب و کار خود به آن‌ها باید توجه کنید؛ تمامی این فعالیت‌ها در زمره‌ی فعالیت‌های اصلی قرار می‌گیرند.

اما برای راحتی کار، می‌توانید فعالیت‌های اصلی را به 3 دسته‌ی کلی تقسیم کنید:

تولید

در این قسمت شما فاکتورهایی مانند طراحی، روش تولید، چگونگی عرضه محصول، کیفیت و کمیت را مورد بررسی قرار می‌دهید.

ارائه راه حل

در این بخش، راه حل‌های جدید برای رفع نیاز مشتریان و عرضه‌ی محصولات خود به آن‌ها پیدا می‌کنید.

ایجاد زیرساخت

و در این قسمت، زیرساخت‌ها و پلتفرم‌های آنلاین و سنتی مختلفی را برای ارائه‌ی محصولات یا خدمات برای استفاده‌ی مشتریان، مطرح و ایجاد می‌نمایید.

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

شرکای کلیدی

اول از همه باید به این اشاره کنیم که شرکای کلیدی، با سهام‌داران و شرکای کسب و کار شما فرق دارند؛ شرکای کلیدی به شرکت‌های دیگری گفته می‌شوند که برای افزایش سود و جذب مشتری، با آن‌ها همکاری می‌کنید. در این قسمت، شما باید افراد حقیقی و یا حقوقی مانند: شرکت‌ها و سازمان‌های دیگری که شما را برای رسیدن به هدفتان کمک می‌کنند، لیست کنید. برای این کار می‌توانید شرکای کلیدی خود را به 4 دسته‌ی کلی تقسیم‌بندی نمایید:

هم رقابتی

شما با ایجاد یک پیمان همکاری، فضایی رقابتی ایجاد می‌کنید که در عین رقابت، به همدیگر کمک هم خواهید کرد تا طرفین به سود و هدفشان برسند.

سرمایه گذاری مشترک

گاهی برای ایجاد یک کسب و کار جدید یا ارائه‌ی محصول و خدماتی نو، نیازمند کمک از دیگر شرکت‌ها هستید؛ در این حالت، از استراتژی سرمایه‌گذاری مشترک استفاده می‌کنید. به‌عنوان مثال شرکت اسنپ برای عرضه‌ی خدمات اسنپ فود، با رستوران‌ها، کترینگ‌ها، سوپرمارکت‌ها و… همکاری می‌کند؛ یا به‌اصطلاح سرمایه‌گذاری مشترک کرده است.

اتحاد استراتژیک

در این نوع از شراکت، شرکت‌ها و کسب و کارهایی که رقیب هم نیستند، با یکدیگر همکاری می‌کنند؛ به‌عنوان مثال یک شرکت دارویی، برای توزیع محصولات خود، به شرکت‌های پخش دارو نیاز دارد، و با آن‌ها قراردادی می‌بندد تا در ازای دریافت مبلغی، امور توزیع و پخش دارو را برایشان انجام دهند.

خریدار و تأمین کننده

در این نوع از شراکت، شما به‌عنوان خریدار مواد اولیه یا تأمین‌کننده‌ی محصولات، باید اطمینان و اعتماد لازم برای تهیه‌ی مواد اولیه یا تأمین به موقع محصولات و ارائه‌ی خدمات را، برای شرکای خود ایجاد کنید.

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

منابع اصلی

منابع اصلی به تمامی منابعی گفته می‌شود که برای موفقیت کسب و کار خود، به آن‌ها نیاز دارید؛ شایان ذکر است که این منابع فقط مالی نیستند بلکه شامل مواردی مانند منابع انسانی (کارکنان)، منابع حقوقی (برند ثبت شده، اختراعات، کپی‌رایت و…)، منابع بازاریابی (پلتفرم‌های موجود و در دسترس برای بازاریابی)، منابع فیزیکی (تجهیزات، وسائل نقلیه مورد نیاز، انبار و…)، منابع استراتژیک (شرکا، تأمین‌کنندگان و…) و منابع مالی (سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی) و موارد دیگر می‌باشند که بر اساس حوزه‌ای که در آن به کسب و کار مشغول هستید، متفاوت‌اند.

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

جریان های درآمد

به تمامی راه‌ها و منابعی که منجر به کسب درآمد و افزایش سرمایه‌ی نقدی شما می‌شوند، جریان درآمد می‌گوییم؛ این درآمد می‌تواند از راه‌های مختلفی به کسب و کار شما تزریق شود. شایان ذکر است که جریان‌های درآمدی متفاوتی وجود دارد، که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

درآمد مستقیم

به درآمدی که به‌صورت مستقیم در ازای فروش محصولات و یا ارائه‌ی خدمات به مشتریان بازار هدف خود، کسب می‌کنید، «درآمد مستقیم» می‌گویند. گفتنی است که درآمد مستقیم، یکی از اصلی‌ترین راه‌های کسب درآمد در اغلب کسب و کارها محسوب می‌شود.

درآمد مستمر

این نوع از درآمد از طریق پرداخت‌های مستمر توسط مشتریان صورت می‌گیرد که می‌تواند به ازای ارائه‌ی خدمات نگهداری و سرویس‌های دوره‌ای، سرویس‌های پس از فروش و این قبیل خدمات باشد.

فروش دارایی

یکی دیگر از راه‌های کسب درآمد، فروش دارایی‌های غیر نقدی شما می‌باشد؛ ممکن است شرکت شما ساختمان‌ها، زمین‌ها و یا دارایی‌های غیر نقدی دیگری داشته باشد که در مواقع ضروری می‌توانید آن‌ها را به فروش برسانید و درآمد کسب کنید.

حق اشتراک

برخی از کسب‌وکارها خدمات و سرویس‌هایی را ارائه می‌دهند که نیاز به پرداخت حق اشتراک دارد؛ این دسته از کسب‌وکارها را زیاد دیده‌ایم، مانند: فیلمو، فیلم‌نت، اسپاتیفای، بی‌دود و… .

هزینه اجاره

کسب‌وکارهای مختلفی وجود دارد که یک محصول را به مشتریان خود، برای مدتی معلوم، اجاره می‌دهند؛ کسب‌وکارهایی مانند سرویس‌های اجاره‌ی خودرو، اجاره‌ی موتور و حتی اجاره‌ی وسائل الکترونیکی و… .

انجام تبلیغات

برخی از شرکت‌ها و کسب و کارهای دیگر (رقیب و غیر رقیب) ممکن است برای انجام تبلیغات به نزد شما بیایند و می‌توانید به ازای دریافت هزینه‌ای، تبلیغات آن‌ها را منتشر کرده و درآمد کسب کنید. این روش کسب درآمد در وب‌سایت‌ها بیشتر دیده می‌شود؛ به‌عنوان مثال سرویس فیلمو هم با دریافت حق اشتراک و هم دریافت هزینه به ازای تبلیغ، کسب درآمد می‌کند.

ساختار هزینه ها

و اما بخش پایانی، یا همان ساختار هزینه‌ها؛ در این قسمت شما تمامی هزینه‌هایی که برای اجزای بوم کسب و کار خود نیاز دارید را درج می‌کنید. برای مشخص کردن ساختار هزینه‌ها شما نیاز دارید تا هزینه‌های بخش‌های مختلف بوم کسب و کار خود، مانند فعالیت‌های اصلی، ارتباط با مشتریان، تأمین منابع اصلی و… را با دقت محاسبه کرده و در بوم کسب و کارتان وارد کنید.

حسابداری: یکی از بهترین ایده های پولساز
ساختار هزینه‌ها

پیشنهاد آموزشی مرتبط:

چگونه از بوم کسب و کار استفاده کنیم؟

پس از اینکه طراحی و آماده‌سازی بوم کسب و کار شما به پایان رسید، آن را به سهام‌داران، تیم بازاریابی و فروش و مدیران بخش‌های مختلف به اشتراک می‌گذارید، تا نظرات و پیشنهادات خود را به شما منتقل کنند؛ با استفاده از این نظرات و پیشنهادات می‌توانید اصلاحاتی را در آن اعمال کرده و سپس به تعیین انواع استراتژی‌های بازاریابی و فروش برای کسب و کار خود بپردازید. اگر در طی زمان متوجه شدید که بوم کسب و کار شما دیگر پاسخگو نیست، به‌راحتی می‌توانید هر کدام از بخش‌ها را با توجه به شرایط جدید، تغییر دهید و چون آن را قبلاً آزمایش کرده‌اید، قادر خواهید بود تا تغییرات انجام‌شده را بدون صرف هزینه‌ای، شبیه‌سازی کنید و از نتیجه‌ی آن مطلع گردید. شایان ذکر است که پس از کسب بهترین نتیجه از شبیه‌سازی‌های خود به کمک بوم کسب و کار، قادر خواهید بود تا استراتژی‌های جدیدی برای توسعه و افزایش سود کسب و کار خود طراحی و اجرا نمایید.

لیست مقالات مشابه یا تکمیلی

سخن پایانی درباره بوم کسب و کار

در دنیای امروز، بدون داشتن نقشه راه برای کسب و کار خود، هرگز به موفقیت نخواهید رسید، این امری طبیعی و منطقی است؛ پس قبل از هر کاری، یک بوم کسب و کار – با توجه به توضیحاتی که داده شد – برای خود درست کنید، تا هرچه زودتر بتوانید نقشه راه موفقیت و توسعه‌ی کسب و کار خود را ترسیم نمایید. نکته‌ی مهمی که برای ایجاد بوم کسب و کار باید به آن توجه کنید، این است که باید با دقت هر قسمت را بررسی کرده، سپس اطلاعات درست و حساب‌شده‌ای را در آن‌ها وارد کنید؛ زیرا اگر اطلاعات شما ناقص و یا غلط باشد، نتایج مثبتی دریافت نخواهید کرد.

امیدواریم که این مقاله توانسته باشد اطلاعات کامل و دید جامعی از چیستی بوم کسب و کار و چگونگی ایجاد آن در اختیار شما گذاشته باشد؛ اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی در خصوص «بوم مدل کسب و کار» دارید، یا مدل‌های دیگری را می‌شناسید و یا نکته‌ی خاصی را می‌دانید که در این مقاله به آن اشاره نشده است، خواهشمند است دیدگاه‌های ارزشمند خود را از طریق بخش کامنت در انتهای این نوشتار به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت صلاح‌دید می‌توانید، لینک این نوشتار را از طریق کانال‌ها و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی عضو هستید به‌دست دوستان و آشنایان برسانید تا آنها نیز اگر درصدد این هستند که استراتژی‌های کسب‌وکار خود را به بهترین وجه طراحی کنند، بتوانند از طریق اطلاعاتی که در این مقاله ذکر شده است، به هدفشان دست یابند. علاوه بر آن، می‌توانید ما را در اینستاگرام و تلگرام فالو کنید تا در زمینه جدیدترین روش‌ها، ترفندها و اخبار دیجیتال مارکتینگ و تکنولوژی به‌روز بمانید.

بر اساس رای 11 نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
شما قبلا رای داده‌اید!
اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.

«علی آبیار» دانش‌آموخته رشته مهندسی IT است و به نوشتن، موسیقی، شعر، طبیعت و البته برنامه‌نویسی و تکنولوژی‌های سطح وب علاقه دارد. رزومه تخصصی او بیشتر در زمینه «سئو و تولید محتوا» است؛ همچنین در رزومه تخصصی‌اش، چند پروژه برنامه‌نویسی وب، مدیریت وب‌سایت و توسعه محتوای آن‌ها دیده می‌شود. او تا به امروز، تولید و ویراستاری مطالب متنوعی از مجلات اینترنتی «کاپریلا» و «تاپریلا» در حوزه‌های: تکنولوژی، سئو، کسب و کار، دیجیتال مارکتینگ و… را به عهده داشته است. «علی آبیار» در حال حاضر به صورت فریلنسر بر روی پروژه‌های مختلف داخلی و خارجی در حوزه طراحی وب (Front-End) و سئو فعالیت می‌کند.

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.