اهمیت مارکتینگ (بازاریابی) در کسب و کارها بهصورت پیوسته در حال رشد است. با پیشرفت تکنولوژی، تولید محصول و ارائه خدمات آسانتر شده و به همین دلیل، رقابت شدیدی بین کسب و کارها شکل گرفته است. در این حالت، تنها با بازاریابی میتوان در این بازار بزرگ به رقابت ادامه داد و این مارکترها هستند که این وظیفه سنگین را به عهده گرفتهاند. با رونق گرفتن دیجیتال مارکتینگ و روی آوردن بیشتر کسب و کارها به فضای آنلاین، بسیاری از مارکترها نیز به سمت این فضا رفتهاند. پتانسیل بالای فضای مجازی باعث شده است تا شغلهای جدیدی به عنوان دیجیتال مارکتر (digital marketer) و در زمینههای مختلف آن به وجود آید که این موضوع، فرصت خوبی برای افراد جدیدی است که قصد دارند به حوزه مارکتینگ وارد شوند.
این مقاله از آکادمی کاپریلا قصد دارد تا بهصورت کامل فضای مارکتینگ و شغلهای موجود در آن را برای افرادی که به این حوزه علاقهمند هستند معرفی کند و آینده شغلی در مارکتینگ (به عنوان مارکتر یا دیجیتال مارکتر) را بررسی کند. با خواندن این مقاله میتوانید با آشنا شدن با وظایف و مهارتهای یک کارشناس بازاریابی، مسیر خود را در ادامه راه این حرفه بشناسید و یک دید کلی به این موضوع داشته باشید.
مارکتر کیست؟
ابتدا بهتر است به این موضوع پرداخته شود که یک مارکتر یا کارشناس بازاریابی کیست و چه ویژگیهایی دارد. مارکتر به مجموعهای از مهارتها گفته میشود که در ارتباط با نفوذ و گسترش حضور در یک قسمت بازار کسب و کار هستند. هر کسب و کار، محصولاتی دارد و برای این محصولات، مشتریانی وجود دارد که بازار آن را تشکیل میدهند. هر شغلی که با این بازار و ارائه محصول به آن و درنهایت فروش آن مرتبط باشد، در مجموعه مارکتینگ قرار میگیرد.
به دلیل گستردگی بازاریابی، متخصصین مختلفی میتوانند تخصص خود را با بازار ترکیب کرده و در بخش مارکتینگ مشغول به کار شوند. بهعنوان مثال یک نویسنده که مهارت نوشتن دارد میتواند در تیم بازاریابی در قسمت تولید محتوا یا کپی رایتینگ کار کند. یک گرافیست یا نقاش میتواند وارد بازار شده و به طراحی بنرهای تبلیغاتی بپردازد. پس نمیتوان مارکتر را یک شغل مجزا دانست و ترکیبی از شغلها و تخصصها همه میتوانند به عنوان مارکتر اما در حوزهای تخصصی بهحساب بیایند. در ادامه بیشتر با این شغلها آشنا میشویم اما به طور کلی، یک متخصص بازاریابی باید دانش جامعی از همه تخصصهای مرتبط با مشتری، بازار و فروش را داشته باشد.
شغلها و وظایف دیجیتال مارکتر
اکنون که با گستردگی و پیچیدگی وظایف در بخش مارکتینگ آشنا شدید، بهتر است نگاهی دقیقتر به شغلهای مارکتینگ داشته باشیم. بهصورت کلی این شغلها را میتوان به سه بخش زیر تقسیم کرد.
- شغلها و وظایف مدیریتی: بخشی از مارکترها در قسمت مدیریت، تحلیل و تعیین استراتژی بازاریابی به کار مشغول هستند.
- حوزههای مشاوره و آموزش: قسمت کوچکی به مشاوره به کسب و کارها یا تهیه دورههای آموزشی در قسمت بازاریابی میپردازند.
- اجرای بازاریابی: بخش بزرگی از شغلهای مارکتینگ مشغول به انجام کارهای اجرایی هستند.
بخش بازاریابی یک کسب و کار میتواند بسته به بزرگ بودن سازمان، دارای چندین زیرمجموعه باشد. اگر با قیف بازاریابی آشنا باشید، میدانید که مسیر کلی بازاریابی را میتوان به قسمتهای آگاهی، علاقه، تصمیم و اقدام به خرید تقسیم کرد.
4 مرحله قیف فروش
با توجه به قیف بازاریابی، میتوان بازاریابی را به کانالهای ورودی، پلتفرمهای اصلی بازاریابی و فروش تقسیم کرد. با این مقدمه، شغلهای اصلی و محبوب مارکتینگ و وظایف اصلی آنها را میتوان تعریف کرد. به دلیل گسترش دیجیتال مارکتینگ در کسب و کارها و محبوبیت آن، در این مقاله تمرکز اصلی بر روی شغلهای موجود در دیجیتال مارکتینگ خواهد بود؛ اما تلاش میشود شغلهای پرکاربرد در کل بازاریابی نیز معرفی شوند. توجه داشته باشید که در فضای جهانی کسب و کار، یک مارکتر باید به دیجیتال مارکتینگ هم مسلط باشد و بالعکس، یک دیجیتال مارکتر باید بازاریابی را هم بشناسد. گرچه بازاریابی اینترنتی زیرمجموعه بازاریابی به شمار میرود اما به نظر میرسد در ایران، بین بازاریابی و بازاریابی اینترنتی تفاوت قائل شده است. در ادامه، با شرح وظایف دیجیتال مارکتر و انواع تخصصها و مهارتهای لازم آن – که هر کدام یک جایگاه شغلی مستقل هم هستند – برای شما ارائه شده است.
مدیر دیجیتال مارکتینگ
مدیریت کلی بخش بازاریابی دیجیتال یک شرکت بر عهده مدیر دیجیتال مارکتینگ است. وظیفه اصلی این شغل، تعیین نقشه راه و برنامهریزی برای رسیدن به اهداف بازاریابی در کسب و کار است. در بعضی سازمانها عنوان شغلی بازاریاب محصول نیز ممکن است با این شغل ترکیب شود و یک نفر مسئولیت کلی بازاریابی برای محصول را در فضای آنلاین به عهده داشته باشد. نظارت بر تیم بازاریابی و هماهنگی با مدیران بخشهای مختلف نیز از دیگر وظایف مدیر دیجیتال مارکتینگ است. در کسب و کارها این عنوان شغلی به افراد باتجربه، متخصص و با سابقه کاری زیاد داده میشود که دانش مدیریتی نیز دارند.
شغلهای اصلی بخش سئو و محتوا
یکی از کانالهای اصلی ورودی گرفتن برای سایت، موتورهای جستوجو هستند. بخش سئو در یک کسب و کار به بهینه کردن سایت و محتوای درون آن و گرفتن اعتبار برای سایت توسط لینکهای خارجی میپردازد.
- مدیر سئو: وظیفه مدیر سئو، تعیین استراتژی و مسیر راه برای فعالیتهای سئو و بررسی روند پیشرفت این فعالیتها است.
- سئوکار (کارشناس سئو): این شغل به انجام کارهای اجرایی در بخش سئو میپردازد. انتشار رپورتاژ و لینکسازی خارجی، انجام کارهای سئوی فنی سایت (با همکاری تیم فنی) و تحقیق کلمات کلیدی بخشی از این وظایف هستند.
- مدیر محتوا: این سمت به مدیریت بخش محتوای سایت میپردازد و استراتژیهای محتوا، تقویم محتوا و … را تعیین کرده و بر کار نویسندههای محتوا نظارت میکند.
- نویسنده محتوا (کارشناس تولید محتوا): این افراد همانطور که مشخص است به تولید محتوای سایت بر اساس موضوعات مشخص شده در تقویم محتوا مشغول هستند. هنر نویسندگی و نگارش در این شغل مهم است.
دوره ویدئویی مبانی بازاریابی محتوا: اینجا را کلیک کنید (+).
مهمترین شاخصهای کلیدی برای بررسی عملکرد بخش سئو عبارت است از تعداد بازدید ورودی از گوگل، تعداد کاربر جدید، نرخ پرش سایت و میانگین زمان ماندن کاربران در سایت.
شغلهای اصلی بخش تبلیغات آنلاین
دومین راه ورودی گرفتن برای کسب و کار، تبلیغات است. با اجرای کمپینهای مختلف تبلیغات آنلاین میتوان ورودیهای باکیفیتی به کسب و کار اضافه کرد.
- مدیر کمپین: برنامهریزی، نظارت و تحلیل کمپینهای تبلیغاتی بر عهده مدیر کمپین است. این شغل مسئول اصلی موفقیت بخش تبلیغات در یک کسب و کار است.
- مجری کمپین: کارهای اجرایی یک کمپین بر عهده این شغل است. البته در ایران این عنوان شغلی کمتر دیده میشود و بسته به پلتفرمی که کمپین در آن اجرا میشود، متخصصین آن پلتفرم این وظیفه را انجام میدهند. مثلاً کمپین گوگل ادز را متخصص گوگل ادز و کمپین پلتفرمهای تبلیغات کلیکی را متخصص این شبکهها اجرا میکنند.
- طراح گرافیست: طراحی گرافیکی تبلیغها بر عهده این شغل اجرایی است. بسته به نوع محتوای تبلیغاتی به تخصصهای مختلفی مانند طراحی تصویر، ساخت موشن گرافیک و ساخت و ویرایش ویدیو نیاز است.
- کپی رایتر: نوشتن متنهای تبلیغاتی را کپی رایتر انجام میدهد. وظیفه این شغل ترکیب نویسندگی و تبلیغات با ارائه متنهای جذاب، گیرا و کاربردی است.
مهمترین شاخصهای کلیدی برای بررسی عملکرد بخش تبلیغات عبارت است از: تعداد ورودی از تبلیغات، نرخ بازگشت سرمایه کمپین و میزان موفقیت هدف کمپین بسته به نوع آن.
دوره ویدئویی آموزش تبلیغ نویسی (Copywriting) : اینجا را کلیک کنید (+).
شغلهای اصلی بخش فروش
یکی از بخشهای مهم هر کسب و کار، فروش است؛ بهطوری که در کشورهای توسعهیافته و کسب و کارهای جهانی، این بخش را از بازاریابی جدا کردهاند. هدف اصلی این بخش، افزایش میزان فروش و سودآوری کسب و کار است. به عبارت دیگر، تیم بازاریابی وظیفه جذب مشتری بالقوه را بر عهده دارد و تبدیل مشتری بالقوه به بالفعل بر عهده تیم فروش خواهد بود.
- مدیر فروش: مدیریت تیم فروش و نظارت بر آنها وظیفه اصلی یک مدیر فروش است. تعامل با مدیران بقیه قسمتها و بررسی روند پیشرفت فروش نیز از دیگر وظایف این شغل است.
- فروشنده: نهایی کردن فروش بر عهده فروشنده است. فروش و مذاکره مستقیم از طریق تلفن یا قرار حضوری توسط فروشندههای یک سازمان انجام میشود. کسب و کارهایی که فروش مستقیم ندارند، میتوانند این عنوان شغلی را نداشته باشند.
- خدمات قبل/پس از فروش: تعدادی افراد در بخش فروش به خدمات پس از فروش مشغول هستند. میتوان گفت تمامی کسب و کارها نیاز به این خدمت دارند تا بتوانند مشتریان را راضی نگه دارند. در کسب و کارهای مدرن از نرمافزارهای مدیریت ارتباط مشتری استفاده میشود که نیاز به متخصصین خاص خود دارد.
مهمترین شاخصهای کلیدی برای بررسی عملکرد بخش فروش عبارت است از: تعداد فروش، نرخ تبدیل مذاکره به فروش، میزان رضایت مشتریان و نرخ بازگشت مشتریان
- دوره ویدئویی آموزش تکنیک های فروش در بازاریابی – بخش اول: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش مدیریت فروش و تحویل: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش مدیریت فروش حرفه ای: اینجا را کلیک کنید (+).
شغلهای اصلی بخش شبکههای اجتماعی
با گسترش سریع شبکههای اجتماعی در بین مردم، کسب و کارهای دیجیتال و سنتی از این کانال غافل نشدهاند و در جهت اهداف بازاریابی از آنها استفاده میکنند.
- مدیر شبکههای اجتماعی: مدیریت صفحههای کسب و کار در تمامی شبکههای اجتماعی بر عهده این شغل است. تعیین استراتژی پیشرفت و نظارت بر کار ادمینهای این شبکهها از دیگر وظایف مدیر شبکههای اجتماعی است.
- ادمین: کارهای اجرایی در هر شبکه اجتماعی توسط ادمین آن شبکه انجام میشود. این شغل به دلیل نیاز کمتر به تخصص و درخواست زیاد کسب و کارهای اینترنتی در بین افراد مبتدی محبوبیت زیادی پیدا کرده است. جواب به مشتریان، فعال نگه داشتن صفحه، انجام فعالیتهای پیشرفت صفحه و گرفتن دنبالکنندههای بیشتر از وظایف ادمین است.
مهمترین شاخصهای کلیدی برای بررسی عملکرد بخش شبکههای اجتماعی عبارت است از: تعداد دنبالکننده، نرخ تعامل کاربران و میزان ورودی سایت از این شبکهها.
دوره ویدئویی آموزش بازاریابی در شبکه های اجتماعی: اینجا را کلیک کنید (+).
شغلهای اصلی بخش تحلیل آمار و دادهها
کسب و کار بدون تحلیل روند فعالیتهای بازاریابی نمیتواند از میزان موفقیت یا شکست آنها مطلع شود و در نتیجه، نمیتواند پیشرفتی داشته باشد. هدف این بخش، جمعآوری دادهها و تحلیل آنها برای کمک به تیمهای بازاریابی و فروش است تا در مسیر درست حرکت کنند.
- بازاریاب عملکرد: یک بازاریاب عملکرد تلاش میکند تا فعالیتهایی را انجام دهد که قابل اندازهگیری باشند. او با تعیین شاخصهای کلیدی عملکرد و محاسبه آنها، میزان موفقیت هر قسمت را اندازهگیری میکند و مدیریت میتواند بر این اساس میزان بودجه و نیروی انسانی را به خوبی تقسیم کند (اطلاعات بیشتر: بازاریابی عملکرد چیست؟).
- تحلیلگر داده: کسانی که به دادهها و اطلاعات و کار کردن با آنها علاقه دارند میتوانند بهعنوان تحلیلگر داده در قسمت بازاریابی کار کنند. البته این عنوان در ایران کمتر به کار برده میشود و به جای آن متخصصین ابزارهای تحلیلی مانند گوگل آنالیتیکس و نرمافزارهای مرتبط، وظایف این عنوان را انجام میدهند.
- محقق بازار: تحقیقات بازار یکی از بخشهای مهم در بازاریابی است. قبل از انجام هر کاری باید شرایط موجود توسط محققان بازار بررسی و تحلیل شود تا برنامهریزی بر اساس آن انجام شود. این عنوان هم شاید کمتر دیده شود اما افرادی در هر کسب و کار هستند که در موقع نیاز به تحقیقات بازاریابی میپردازند.
- دوره ویدئویی آموزش گوگل آنالیتیکس (Google Analytics) برای تحلیل آمار وب سایت: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش آموزش داده کاوی در RapidMiner: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش مقدماتی Hadoop (هدوپ) برای تجزیه و تحلیل کلان داده: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی داده های کلان و کاربردشان برای تصمیم گیرندگان (رایگان): اینجا را کلیک کنید (+).
شغلهای اصلی بخش برندینگ و روابط عمومی
یکی دیگر از بخشهای مهم هر کسب و کار، واحد برندینگ است که مانند فروش ممکن است بعضی افراد آن را مجزا از بازاریابی بدانند. این بخش به ساخت یک دید مناسب از کسب و کار در ذهن مشتریان مشغول است. امروزه تخصص دیجیتال برندینگ هم به این حوزه اضافه شده است و وظیفه متمرکز برندسازی در بستر وب را بر عهده دارد.
- مدیر برند: مدیریت اصلی برند و فعالیتهای درون آن بر عهده مدیر برند است. کسب و کارهای بزرگ که دارای بخش مجزا برای برند هستند باید تعیین استراتژیهای برندینگ و نظارت اجرای آن را به مدیر برند بسپارند.
- مدیر روابط عمومی: بخش روابط عمومی نیز به حضور فعال در بین مردم باهدف ساخت نامی خوب از کسب و کار و کنترل بحرانهای احتمالی میپردازد. مدیر روابط عمومی با نظارت بر بخش خود میتواند این هدف را عملی کند.
مهمترین شاخصهای کلیدی برای بررسی عملکرد تیم برند عبارت است از: میزان سهم صدای برند، ارزش طول عمر مشتری و تعداد برده شدن (Mention) نام برند در شبکههای اجتماعی
دوره ویدئویی آموزش مدیریت تبلیغات و برند: اینجا را کلیک کنید (+).
دیگر شغلهای حوزه بازاریابی دیجیتال
- طراح سایت: برنامهنویسها نیز میتوانند در قسمت مارکتینگ کار کنند. طراحی سایت و قالبهای آن و همچنین اضافه کردن ویژگیهای مختلف به سایت، جزئی از وظایف مرتبط این شغل با واحد بازاریابی است.
- ایمیل مارکتر: یک ایمیل مارکتر به طراحی کمپینهای ایمیلی و ارسال اتوماتیک ایمیل به سرنخهای فروش و مشتریان قدیمی مشغول است. او با ابزارهای ارسال جمعی ایمیل کاملاً آشنا است و روشهای جذب مخاطب از این طریق را میشناسد.
- بازاریاب هک رشد: یکی از شغلهای نسبتاً جدید در بازاریابی، متخصص هک رشد است. این شغل میکوشد تا با ایجاد خلاقیت و از روشهای نامعمول، مشتریان زیادی را در مدت زمان کوتاه جذب کند. این شغل بهجز آشنایی با کانالهای بازاریابی باید خلاق و باهوش نیز باشد.
نکته مهم در استخدام تیم بازاریابی
معرفی این عناوین شغلی به این معنا نیست که در هر کسب و کار باید یک نفر برای هر شغل وجود داشته باشد. این وظایف بهصورت کلی وجود دارند؛ اما این که هر کسب و کار کدام شغلها را استخدام کند به نوع کسب و کار و محصول آن، کانالهای بازاریابی، بودجه مالی و نیروی انسانی آن بستگی دارد. ضمناً یک نفر میتواند در کسب و کارهای کوچک وظایف چندین عنوان شغلی را با هم انجام دهد؛ چرا که وقتی کسب و کار کوچک باشد وظایف روزانه هر شغل نیز کمتر میشود. این معرفی تنها برای آشنایی کلی با انواع شغلها در بازاریابی انجام شده است.
نحوه کار و استخدام دیجیتال مارکتر
اکنون که با شغلها و وظایف مرتبط با یک دیجیتال مارکتر آشنا شدید لازم است بدانید که یک دیجیتال مارکتر در کجا و به چه شکل میتواند مشغول به کار شود. بهصورت کلی سه روش قراردادی برای دیجیتال مارکتر وجود دارد:
کار کارمندی در کسب و کار
دیجیتال مارکترها میتوانند در بخش بازاریابی یک کسب و کار بهصورت قراردادی مشغول به کار شوند. بسته به میزان بزرگ بودن بخش بازاریابی، ممکن است به عناوین شغلی مختلفی نیاز باشد؛ اما مدیریت قسمتهای مختلف بازاریابی بهصورت قراردادی هستند. پس اگر به مدیریت علاقه دارید معمولاً باید به دنبال استخدام شدن باشید.
کار در آژانسهای دیجیتال مارکتینگ
یکی از محلهای محبوب کار برای مارکترها آژانسهای بازاریابی هستند. این آژانسها در قسمتهای مختلفی مانند مشاوره، آموزش و اجرا به کسب و کارها کمک میکنند. پس بهعنوان دیجیتال مارکتر میتوانید به دنبال استخدام شدن در آژانسهای بازاریابی و یا حتی راهاندازی یک آژانس جدید برای خود باشید.
کار بهصورت فریلنسری
قسمتی از دیجیتال مارکترها بهصورت آزادکاری مشغول به فعالیت در بازاریابی هستند. این افراد با بستن قراردادهای مختلف بهصورت پروژهای در کارهای مشاورهای و اجرایی بازاریابی دیجیتال کار میکنند. تولید محتوا، طراحی سایت، سئو و ادمین شبکههای اجتماعی محبوبترین فعالیتهایی است که در حال حاضر توسط فریلنسرها انجام میشود اما افراد مجرب این حوزه، به طراحی استراتژیها، کمپینهای کلان دیجیتال مارکتینگ و به طور کلی، وظایف کلانتر و تخصصیتری میپردازند.
مهارتهای یک دیجیتال مارکتر
در این قسمت به مهارتهایی که یک مارکتر و دیجیتال مارکتر نیاز دارد، پرداخته میشود. این مهارتها به دو قسمت مهارتهای نرم و سخت تقسیم میشود.
مهارتهای نرم
مهارت نرم به مهارتی گفته میشود که عمومی بوده و در هر شغلی میتواند کاربردی باشد. یک مارکتر اگر هر یک از مهارتهای نرم زیر را داشته باشد، میتواند موفقیت بیشتری در کار خود کسب کند.
- خلاقیت و تفکر خلاق
- هنر حل مسئله
- ارتباطات
- رهبری
- کار تیمی
- توانایی گوش دادن
- توانایی سازگاری با محیط
- کنجکاوی
- اخلاق کاری
مهارتهای سخت
به مهارتهای تخصصی که شخص تنها در همین زمینه شغلی میتواند از آن مهارتها استفاده کند، مهارت سخت میگویند. به دلیل گستردگی حوزه کاری مارکتینگ نمیتوان از یک مارکتر انتظار داشت تا در همه بخشها دارای تخصص باشد؛ اما آشنایی اولیه با کلیات آن ضروری است. به همین دلیل یک مفهوم با نام مارکتر T shaped به وجود آمده است. این مفهوم عنوان میکند که یک مارکتر موفق باید یک آشنایی ابتدایی از تمامی قسمتهای مارکتینگ داشته باشد و در یک یا دو بخش آن تخصص کامل پیدا کند.
پس بهعنوان یک مارکتر باید با کانالهای مختلف بازاریابی آشنا باشید، استراتژی و مدلهای مختلف درآمدی را بدانید، کمی فروش بلد باشید و شبکههای اجتماعی را بشناسید. سپس با آموزش اختصاصی و کامل در یکی از بخشها متخصص شوید و کار خود را در آن قسمت ادامه دهید. آشنایی با قسمتهای معرفیشده در زیر میتواند توانایی درک قسمت تخصصی و ارتباط با بقیه قسمتها را آسان کند.
میزان درآمد دیجیتال مارکتر
نمیتوان میزان درآمد هر شغلی را در بازه مشخصی تعیین کرد؛ چرا که این موضوع به میزان تجربه و تخصص هر فرد بستگی دارد. در بازاریابی نیز همین اتفاق میافتد. برای شروع، شخص میتواند بهصورت کارآموزی بدون حقوق یا با حقوق محدود به یادگیری مشغول شود. سپس با پیشرفت به درآمدهای بالا برسد.
گستردگی دیجیتال مارکتینگ باعث میشود که راههای درآمدی این شغل زیاد باشد و یک فرد متخصص بتواند از روشهای مختلفی بهصورت همزمان کسب درآمد کند. بهعنوان مثال یک متخصص ممکن است صبحها در یک سازمان بهصورت قراردادی کار کند و عصرها به مشاوره و کارهای اجرایی در آژانس خود مشغول باشد. در این حین با تهیه و فروش دورههای آموزشی یک درآمد ثابت نیز داشته باشد. به این شکل درآمد یک مارکتر متخصص ممکن است به بالای صد میلیون در ماه نیز برسد.
با مروری بر آگهیهای استخدام کارشناس دیجیتال مارکتینگ در ایران، میتوان فهمید که برای یک دیجیتال مارکتر مبتدی، حقوق وزارت کار تا رقم حداکثری 5 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. برای دیجیتال مارکترهایی با سابقه کار و تجربه کافی، بین 5 تا 8 میلیون تومان، حقوقی معقول به نظر میرسد و افرادی که تجربه و تخصص بالایی دارند، از 8 تا 15 میلیون در ماه، حقوق قابل قبولی برای آنها خواهد بود.
آینده مارکتینگ و دیجیتال در ایران و جهان
تا زمانی که کسب و کارها وجود داشته باشند، بازاریابی هم وجود خواهد داشت. شغل دیجیتال مارکترها از بین نخواهد رفت؛ اما مانند هر شغل دیگری دیجیتال مارکترها نیز باید با پیشرفت تکنولوژی و تکنیکهای روز همراه باشند و یادگیری را فراموش نکنند. در غیر این صورت ممکن است شغل خود را از دست بدهند. پیشرفت بازاریابی دیجیتال در سالهای آینده بهصورت گسترده ادامه پیدا خواهد کرد و بهتر است افرادی که بهتازگی قصد شروع حوزه بازاریابی را دارند، در دیجیتال مارکتینگ مشغول به کار شوند.
در آینده، رقابت بین کسب و کارها شدیدتر خواهد شد. به همین دلیل نیاز به خلاقیت و ارزشآفرینی در بازاریابی بیشتر از همیشه خواهد بود. با خلاقیت و یادگیری تکنولوژیها و ابزارهای بهروز میتوان شغلی دائم و همیشگی برای خود ساخت. به نظر شما بازاریابی و بازاریابی دیجیتال در آینده به کجا خواهد رسید و چه نقشی در کسب و کارها ایفا میکند؟ نظر خود را در زیر با ما به اشتراک بگذارید.