در عصر دیجیتال، انسان‌ها توسط اطلاعات (Information) و داده (Data) غرق شده‌اند. روزانه اطلاعات زیادی در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی تولید می‌شود که برای مشاهده اطلاعات تولید شده در یک روز، به چندین سال وقت نیاز است. هر چه در آینده پیش‌روی کنیم، این اتفاق، بزرگ‌تر می‌شود. در این حالت، پیدا کردن و تحلیل اطلاعات درست و معتبر و گرفتن نتایج مناسب از آن‌ها بسیار مهم می‌شود. مفهوم بیگ دیتا (Big Data) یا کلان داده به همین دلیل در سالیان اخیر به وجود آمده و اهمیت و کاربرد زیادی پیدا کرده است. بیگ دیتا به حجم‌های بزرگی از داده‌ها و اطلاعات و نحوه بررسی آن‌ها می‌پردازد. هر سازمان و کسب و کار بزرگی می‌تواند با وجود ابزارهای پیشرفته در این زمینه، نتایج شگفت‌انگیزی از بیگ دیتا بگیرد. در این مقاله از آکادمی کاپریلا به معرفی بیگ دیتا و ویژگیهای آن می‌پردازیم. سپس اهمیت بیگ دیتا را بیان کرده و در آخر به کاربردهای آن در بازاریابی و کسب و کار اشاره می‌کنیم. اگر به این مفهوم جدید اما پیشرفته و کاربردی علاقه دارید، ادامه مقاله را بخوانید.
فیلم آموزشی بیگ دیتا در بازاریابی
بیگ دیتا (Big Data) چیست؟
به حجم بزرگی از اطلاعات داده‌محور با ویژگیهای مشخص که برای هدف خاصی جمع‌آوری شده‌اند، بیگ دیتا یا کلان داده می‌گویند. در گذشته، ذخیره اطلاعات با حجم بالا بر روی سرورها و قطعات الکترونیکی، بسیار هزینه داشت. به همین دلیل توانایی جمع‌آوری بیگ دیتا برای کسب و کارهای عمومی امکان‌پذیر نبوده و تنها به سازمانی بزرگ دولتی محدود بود. اما با دسترسی به ابزارهای ذخیره‌سازی ارزان و با حجم بالا، اکنون این امکان برای دیگر کسب و کارها به وجود آمده تا با جمع‌آوری و تحلیل بیگ دیتا بتوانند تصمیم‌های بزرگ و درستی برای بازاریابی و رشد خود بگیرند.
از بیگ دیتا می‌توان در صنایع و سازمان‌های مختلفی استفاده کرد؛ صنایع پزشکی، نظامی، سیاسی و اقتصادی، تنها چند قسمت بزرگ است که از امکانات بیگ دیتا در پیشرفت‌های خود استفاده می‌کنند. انتخابات ریاست جمهوری آمریکا همیشه تحت تأثیر بیگ دیتا قرار گرفته و با پیدا شدن فرصت‌های خاص برای برگزاری کمپین‌های تبلیغاتی، نتایج غیر قابل پیش‌بینی اتفاق افتاده است. هر اطلاعات بزرگی نمی‌تواند بیگ دیتا نامیده شود و باید ویژگیهای مشخصی داشته باشد. در قسمت بعد به این ویژگی‌ها اشاره می‌شود.
ویژگیهای بیگ دیتا چیست؟
مدل 3V که تشکیل شده از سه ویژگی که همه با حرف V شروع می‌شوند، معروف‌ترین مدل در بیگ دیتا است. اما در ادامه دو ویژگی دیگر نیز در بعضی مدل‌سازی‌ها به سه ویژگی قبلی اضافه شد. در ادامه این پنج ویژگی بیگ دیتا معرفی می‌شود.
حجم (Volume)
همان‌طور که از اسم بیگ دیتا مشخص است، اولین شاخصه مهم آن، حجم داده‌ها و اطلاعات درون آن است. نمی‌توان حداقلی برای این حجم مشخص کرد اما مقدار اطلاعات باید به‌گونه‌ای باشد که به‌راحتی و توسط انسان قابل تحلیل و بررسی نباشد.
تنوع (Variety)
این ویژگی به راه‌های دستیابی و فرمت‌های مختلف داده‌ها اشاره می‌کند. بیگ دیتا می‌تواند انواع مختلفی از اطلاعات مانند اعداد، صدا، تصویر، ایمیل، پی دی اف و ویدیو را شامل شود. همچنین این اطلاعات باید از روش‌های مختلفی جمع‌آوری شوند تا تصمیم‌های بهتری را نتیجه دهند.
سرعت (Velocity)
آخرین ویژگی در مدل 3V، سرعت جمع‌آوری و اضافه شدن اطلاعات به بیگ دیتا است. برای تحلیل و نتیجه‌گیری با کمک بیگ دیتا، باید اطلاعات آن با سرعت مناسبی به‌روزرسانی شود. اطلاعات قدیمی نمی‌تواند نتایج درستی ایجاد کند.
غیر قابل پیش‌بینی (Variability)
اولین ویژگی که در ادامه به بیگ دیتا اضافه شده است، به غیر ثابت بودن داده‌ها اشاره می‌کند. اطلاعات کلان داده به دلیل تغییرات زیاد و با سرعت، می‌تواند نتایج مختلفی را در طول زمان نشان دهد و این عدم ثبات، ویژگی بدی نیست.
صداقت و اعتبار (Veracity)
آخرین ویژگی به صحت اطلاعات درون بیگ دیتا می‌پردازد. این روزها که بازار شایعه و اطلاعات نادرست، گرم است؛ مهم است که منبع جمع‌آوری بیگ دیتا قابل اعتماد باشد، در غیر این صورت نتایج به‌دست آمده نیز دچار اشتباه می‌شوند.
هر چه جلوتر می‌رویم، ویژگیهای بیشتری به بیگ دیتا اضافه می‌شود. مثلاً در تصویر زیر، هفت ویژگی با حرف V برای بیگ دیتا در نظر گرفته شده است.
اهمیت استفاده از کلان داده در کسب و کار چیست؟
چرا باید از بیگ دیتا استفاده کرد و سختی‌های جمع‌آوری و تحلیل آن را نادیده گرفت؟ در این قسمت به اهمیت بیگ دیتا و استفاده از آن اشاره می‌شود.
صرفه‌جویی در زمان و هزینه
یکی از مهم‌ترین مزایای استفاده از بیگ دیتا، کاهش هزینه و وقت در تصمیم‌گیری‌های بزرگ است. با وجود ابزارهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، می‌توان تمام وظیفه جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات را به آن‌ها سپرد و متخصصان آمار و کسب و کار تنها به نتیجه‌گیری نهایی بپردازند. با این کار می‌توان تصمیم‌هایی گرفت که سازمان را در مسیر درست پیش ببرد.
تحلیل دقیق مشتری و نیازهایش
بیگ دیتا در فروشگاه‌های بزرگ کالا و خدمت می‌تواند درک درستی از مشتری و خواسته‌هایش به کسب و کار نشان دهد. با تحلیل اطلاعات بازدیدها و خریدهای مشتری، می‌توان رفتار او را شناخت و ویژگیهای بهترین مشتری را پیدا کرد؛ کمبودهای محصولات را برطرف کرد و درنهایت، مشتری را راضی نگه داشت.
شناخت بازار و رقبا
با بیگ دیتا می‌توان از بیرون کسب و کار نیز آگاهی خوبی پیدا کرد. با تحلیل اطلاعات موجود در بازارهای بیرونی، می‌توان رقیبان و رفتارهای آن‌ها را رصد کرده و فعالیت‌های مثبت آن‌ها را در سازمان خود وارد کرد. بدون بیگ دیتا این کار به نیروی انسانی زیادی نیاز دارد و این یعنی امکان بروز خطای انسانی افزایش پیدا می‌کند.
افزایش بازدهی بازاریابی
درنهایت می‌توان گفت هنر اصلی بیگ دیتا، کمک به تصمیم‌گیری‌های بهتر است. زمانی که در هر جایی تصمیم‌های درستی گرفته شود، بازدهی کار بالا رفته و موفقیت حاصل می‌شود. در بازاریابی نیز می‌توان با کمک بیگ دیتا در برندها و شرکت‌های بزرگی که به این حجم از داده دسترسی دارند، نتایج خوبی به‌دست آورد.
کاربردی‌های بیگ دیتا در بازاریابی چیست؟
به مهم‌ترین قسمت مقاله یعنی کاربردهای بیگ دیتا در بازاریابی رسیدیم. کسب و کارهای بزرگ می‌توانند از روش‌های مختلفی به جمع‌آوری داده‌های کلان بپردازند. یکی از مهم‌ترین روش‌ها، اطلاعات خود کسب و کار است که روزانه توسط مشتریان و بازدیدکننده‌های سایت تولید می‌شود. اطلاعات ابزارهای تحلیلی مانند گوگل آنالیتیکس و سرچ کنسول گوگل نیز از روش‌های دیگر به‌دست آوردن اطلاعات است.
آموزش گوگل آنالیتیکس (Google Analytics) برای تحلیل آمار وب سایت: اینجا را کلیک کنید (+).
ابزارهای گوش دادن به شبکه‌های اجتماعی نیز می‌توانند راه مناسبی برای تولید بیگ دیتا باشند. بعضی شرکت‌ها به خرید اطلاعات از شرکت‌های بزرگ‌تر نیز اقدام می‌کنند (یکی از منابع اصلی درآمد فیسبوک، فروش داده‌های کاربران برای استفاده‌های بازاریابی است). زمانی که این اطلاعات جمع‌آوری شد می‌توان با کمک هوش مصنوعی یا متخصصان آمار و داده، به بررسی و تحلیل این اطلاعات پرداخته و در قسمت‌های مختلفی از بازاریابی که در پایین به آن اشاره می‌شود از آن‌ها استفاده کرد.
تحلیل رفتار مشتری و بهبود خدمات مشتریان
نرم‌افزارهای CRM یا مدیریت ارتباط مشتری در سازمان‌های بزرگ، شامل داده‌های زیادی هستند که ویژگیهای بیگ دیتا را دارند. یکی از کاربردهای بیگ دیتا تحلیل داده‌های این نرم‌افزارها است. هدف از انجام این کار، بهینه کردن خدمات پس از فروش و ارزش‌دهی به مشتری با شناخت کامل رفتارهای او است.
شخصی‌سازی پیشنهاد
یکی از تکنیک‌های کاربردی در هنگام کار با بیگ دیتا، توانایی ارائه پیشنهادهای اختصاصی به هر یک از مشتریان است. این کار با بررسی خریدهای قبلی هر مشتری و محصولاتی که از آن‌ها بازدید کرده قابل انجام است. زمانی که تعداد مشتریان بالا می‌رود، حجم اطلاعات آن‌ها افزایش یافته و پیشنهادهای شخصی‌سازی شده که می‌تواند میزان فروش را چند برابر کند، تنها با کمک بیگ دیتا قابل انجام است.
نرم‌افزار آنلاین ایرانی سکان، کار تحلیل داده‌های فروش را انجام داده و کمک می‌کند تا بتوان از زمانبندی پیشنهادهای فروش، نوع پیشنهادها و … برای مشتریان استفاده کرد.
بخش‌بندی بازار
یکی از قسمت‌های مهم در تحقیقات بازاریابی، بخش‌بندی بازار است. در این کار، بازار یک کسب و کار با توجه به ویژگیهای مختلفی بخش‌بندی می‌شود تا مشتری هر بخش را بتوان بهتر مورد هدف تبلیغاتی قرار داد. زمانی که تعداد مشتریان و مشخصات آن‌ها زیاد باشد، تحلیل‌های بیگ دیتا می‌تواند بخش‌بندی را با کمک الگوریتم‌های پیشرفته انجام داده و حتی خود نرم‌افزار، معیارهای تقسیم کردن را پیشنهاد دهد.
سیستم‌های توصیه‌گر (Recommender)
وقتی به صفحه اصلی سایت یوتیوب و یا قسمت اکسپلور اینستاگرام سر بزنید، تمامی ویدیوها و پست‌ها، توسط سیستم‌های توصیه‌گر در این قسمت‌ها قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها در روز حجم زیادی از اطلاعات کاربران را پردازش می‌کنند تا بهترین پست‌هایی را که حدس می‌زنند تعامل بیشتری بگیرد به مخاطبین هدف آن پست نشان دهند. این کار توسط بیگ دیتا و با کمک هوش مصنوعی انجام می‌شود.
سئو
در سئو سایت هم بیگ دیتا می‌تواند مؤثر باشد. پیدا کردن کلمات کلیدی که ورودی‌های بهتر و پرفروش‌تری را برای سایت پیدا کند، کاری سخت است؛ اما شرکت‌های بزرگ می‌توانند با تحلیل اطلاعات زیاد و تحقیقات پیشرفته این کلمات کلیدی مهم را پیدا کنند.
ساخت پرسونای مشتری
یکی از اولین قدم‌ها در بازاریابی، ساخت پرسونایی از مشتری ایده‌آل کسب و کار است. البته طراحی پرسونا باید به‌صورت مداوم انجام شده و به‌روزرسانی شود. کسب و کارهای کوچک معمولاً با مقداری تحقیقات اولیه شروع به ساخت پرسونا می‌کنند؛ اما با کمک بیگ دیتا و تحلیل رفتار مشتریان می‌توان ویژگیهای مشتریان را به‌صورت کامل شناخت و در نتیجه، پرسونای دقیق و کاربردی از مشتری‌های ایده آل ساخت.
شبکه‌های اجتماعی
روزانه حجم زیادی از اطلاعات و محتوا در حال تولید در شبکه‌های اجتماعی است. اگر بتوان از این اطلاعات نتایج مرتبط با کسب و کار را پیدا کرد، نتایج‌های خوبی گرفته می‌شود. یکی از کاربردهای بیگ دیتا در شبکه‌های اجتماعی، فهمیدن سریع ترندهای روز است. با کمک ترندها و مطلع شدن از اتفاقات مهم و مرتبط، می‌توان با بازاریابی درست بر این ترندها سوار شد و توجه مخاطبین زیادی را جلب کرد. ابزارهای Social Listening هم بر اساس بیگ دیتا ساخته شده‌اند و اطلاعات مورد نیاز کسب و کارها را در بین انبوه محتوای شبکه‌های اجتماعی بیرون می‌کشند.
بهبود شاخص‌های کلیدی عملکرد
زمانی که اطلاعات یک سایت حجم زیادی داشته باشد، هرگونه پیگیری و رصد اتفاقات درون این اطلاعات سخت خواهد بود. محاسبه و ردیابی شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) که یکی از مهم‌ترین کارها در بازاریابی عملکرد است نیز در حجم بالای داده‌ها مشکل خواهد بود. با کمک ابزارهای تحلیل بیگ دیتا می‌توان در این کسب و کارهای بزرگ این فعالیت مهم را انجام داد و شاخص‌های زیادی را محاسبه و تحلیل کرد.
استارت آپ‌ها
بیگ دیتا می‌تواند به کمک استارت آپ‌ها هم بیاید. درست است که این شرکت‌های نوپا در ابتدا اطلاعات زیادی موجود ندارند اما در مراحلی مانند نقطه ورود به بازار که تأثیر زیادی در رشد اولیه آن‌ها دارد، بیگ دیتا می‌تواند کاربردی باشد. این کار با کمک تحلیل بازار و اطلاعات مشتریان بیرونی و پیش‌بینی رفتار کاربران استارت آپ انجام می‌شود.
مجموعه آموزش ویدئویی راه‌اندازی، مدیریت و توسعه کسب و کار و استارت آپ: اینجا را کلیک کنید (+).
قیمت‌گذاری
قیمت‌گذاری یکی از فرآیند‌ها و تصمیمات پیچیده در بازاریابی است که باید عوامل و معیارهای مختلفی را برای آن در نظر گرفت. در بسیاری از کالاها و خدمات، نیاز به قیمت‌گذاری لحظه‌ای نیز هست که به تحلیل‌های روزانه شرایط بازار و رقبای دیگر احتیاج دارد. به همین دلیل شرکت‌های بزرگ در این نوع کالاها از بیگ دیتا و تحلیل‌های آن برای قیمت‌گذاری مناسب استفاده می‌کنند.
سخن پایانی در Big Data
کلان داده مفهوم تقریباً جدیدی است که با توجه به ویژگی‌هایش به ابزارهای پیشرفته، نیروی متخصص و تکنولوژی قوی نیاز دارد. به همین دلیل بیگ دیتا در کسب و کارهای بزرگ و برند کاربرد بیشتری دارد؛ چرا که آن‌ها هم حجم اطلاعات بالایی از مشتریان و محصولات دارند و هم بودجه مناسب برای اختصاص دادن به این کار. شکی نیست که از بیگ دیتا در آینده بیشتر شنیده خواهد شد؛ چون حجم اطلاعات بالا رفته و تکنولوژی فشرده‌سازی و ذخیره‌سازی داده‌ها ارزان‌تر خواهد شد. به همین دلیل متخصصان این حوزه آینده شغلی خوبی خواهند داشت.
نظر شما در مورد آینده بیگ دیتا چیست؟ در کسب و کار چه استفاده‌های دیگری ممکن است از بیگ دیتا در آینده بشود؟ نظر خود را در زیر با ما به اشتراک بگذارید.
اگر به حوزه داده‌کاوی و کلان داده علاقه دارید و تمایل دارید اطلاعات و آموزش‌های کامل‌تر و تخصصی را پشت سر بگذارید، می‌توانید از «مجموعه آموزش ویدئویی داده کاوی و یادگیری ماشین» در وبسایت فرادرس استفاده کنید. همچنین دوره‌های مربوط به بیگ دیتا نیز در ادامه لینک شده‌اند.
برای مشاهده مجموعه آموزش ویدئویی داده کاوی و یادگیری ماشین: اینجا را کلیک کنید (+).
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- آموزش داده کاوی در RapidMiner
- آموزش مقدماتی Hadoop (هدوپ) برای تجزیه و تحلیل کلان داده
- داده های کلان و کاربردشان برای تصمیم گیرندگان (رایگان)
