زبان رنگها – هر رنگ چه معنایی دارد؟ + خصوصیت ها و کاربردها

رنگ به وسیله‌ی دریافت نور توسط گیرنده‌های چشم به وجود می‌آید. این اتفاقِ فیزیکی در اثر تابش و انعکاس نور در مقابل چشمِ بیننده، نمایان می‌شود. همچنین، رنگ یک عنصر تجسمی است که از آن برای توصیف خصوصیات یک پدیده استفاده می‌شود. به‌طور مثال وقتی‌که قصد داریم نقشی از پاییز را به تصویر بکشیم، از رنگ‌های قرمز، نارنجی و زرد استفاده می‌کنیم و برای نشان دادن زمستان از رنگ‌های آبی و سفید استفاده می‌کنیم. اما این تفاوت‌ها در چیست؟ هر رنگی به‌همراه خود حامل مفهوم و خصوصیاتی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

شایان ذکر است که از رنگ به‌عنوان یک عنصر و یا یک نماد استعاری در هنر استفاده می‌شود. بسیاری از هنرمندان به فراخور محتوای هنرِ خود، از رنگ‌هایی متناسب با مفهومی که قرار است به وسیله‌ی اثر هنری‌شان به مخاطب انتقال دهند، استفاده می‌کنند. تا انتهای این مقاله از مجله اینترنتی کاپریلا با ما همراه باشید تا بیشتر به مقوله زبان رنگها بپردازیم.

تاریخچه استفاده از رنگ

باستان‌شناسان از بررسی نقاشی‌های به‌جا مانده در غارها به این نتیجه رسیده‌اند که تاریخچه‌ی استفاده از رنگ به حدود 40000 سال قبل بر می‌گردد. در این میان، ایرانیان و مصریانِ باستان تاریخچه‌ی پربارتری در استفاده از رنگ‌ها در قیاس با سایر ملل دارند. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که مصریانِ باستان رنگ‌های خود را با ماده‌ای شبیه به صمغ ترکیب می‌نمودند و از آن استفاده می‌کردند؛ بدون اینکه رنگ‌ها با هم ترکیب شوند!

بیان احساسات با استفاده از رنگ ها

هرچند که نمی‌توان تاریخ دقیقی را برای بیان احساسات با استفاده از رنگ‌ها در نظر گرفت اما انسان از دیرباز از رنگ‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای بیان احساست خود استفاده کرده است. به‌عنوان‌مثال در بسیاری از فرهنگ‌ها، رنگ سیاه همواره نماد ماتم و عزا بوده و در مراسم ختم و خاکسپاری‌ها، پوشیدن لباس سیاه نشان از داغ‌دار بودن افراد بوده است. همچنین استفاده از رنگ سفید به‌عنوان نماد پاکی همواره مورد استقبال انسان‌ها در جشن‌های ازدواج و انواع مراسم مذهبی بوده است.

اگر دقت کرده باشید، امروزه افراد در مراسم عزا از لباس‌های سیاه و یا انواع رنگ‌های تیره استفاده می‌کنند و در مراسم شادی، لباس افراد و دکوراسیون محل عمدتاً سفید و یا ترکیبی از رنگ‌های روشن همچون زرد، سبز، قرمز و… است.

استفاده از رنگ‌ها برای بیان احساسات در ادبیات جهان و علی‌الخصوص ایران نیز همواره جایگاه ویژه‌ای داشته است. به‌عنوان‌مثال، در اشعار کهن فارسی همواره با ابیاتی مواجه می‌شویم که در آن‌ها شاعر تلاش کرده تا برای نشان دادن احساسات شرم، رنج و سرور از رنگ‌ها استفاده کرده است:

من از بینوایی نی‌ام روی زرد

غم بینوایان زخم زرد کرد

– سعدی

سخن عشق تو بی آن‌که برآید به زبانم

رنگ رخساره خبر می‌دهد از حال نهانم

– سعدی

دریده درفش و نگونسار کوس

رخ نامداران به رنگ آبنوس

– فردوسی

رنگ های اصلی و فرعی

رنگ‌های بنیادین یا اصلی رنگ‌های قرمز، آبی و زرد هستند که به آن‌ها رنگ‌های اولیه نیز گفته می‌شود. به‌عبارت بهتر، این سه رنگ از ترکیب رنگ‌های دیگر با هم به‌دست نمی‌آیند و در اصل وجود دارند و دیگر رنگ‌ها از ترکیب سه رنگ اصلی با هم به وجود می‌آیند. رنگ‌های رده دو یا ثانویه به سه رنگ نارنجی، بنفش و سبز گفته می‌شود که از ترکیب دو عدد از رنگ‌های اصلی به وجود می‌آیند. رنگ‌های رده سه به شش رنگ: فیروزه‌ای، ارغوانی، پرتقالی، سبز، زرد، آبی‌بنفش و قرمز‌نارنجی گفته می‌شود. شایان ذکر است که این رنگ‌ها از ترکیب رنگ‌های اصلی با رنگ‌های ثانویه به‌دست می‌آیند. در شکل زیر تصویری از چرخه‌ی رنگ را مشاهده می‌کنید.

رنگ های گرم و سرد

در مثلث سه رنگ اصلی، بیشترین گرما برای رنگ قرمز و کمترین گرما برای رنگ آبی است.

رنگ‌های گرم شامل زرد- سبز، قرمز-بنفش می‌باشد که این رنگ‌ها القا کننده‌ی حس راحتی و گرمی هستند.

رنگ‌های سرد شامل آبی-سبز و آبی- بنفش هستند و این رنگ‌ها القا کننده‌ی آرامش، سادگی و راحتی می‌باشند.

به‌طور کلی در میان رنگ‌های ترکیبی، رنگ‌هایی که با آبی ترکیب شوند، همگی سرد هستند، رنگ‌هایی که با زرد ترکیب شوند گرم و رنگ‌هایی که با قرمز ترکیب شوند، از همه گرم‌تر هستند. به این ترتیب، ترکیب بنفش و قرمز از آبی، بنفش و زرد از سبز و ترکیب سبز و آبی از آبی گرم‌تر هستند. همچنین رنگ سیاه، خیلی سرد و رنگ سفید و خاکستری سرد است؛ بنابراین، اگر برای روشن کردن یک رنگ، کمی آن را با رنگ سفید مخلوط کنید، رنگ جدید، رنگ سردی خواهد بود و اگر برای تیره‌تر کردن یک رنگ آن را با رنگ سیاه مخلوط کنید، باز هم‌رنگ ترکیبی سرد می‌شود؛ اما میزان این سردی بیشتر از حالتی است که آن را با سفید ترکیب کنی!!! یک نکته مهم این است که اگر بخواهیم رنگی را روشن کنیم اما نخواهیم که زیاد از حد سرد شود، از زرد به‌جای سفید استفاده می‌کنیم و اگر بخواهیم رنگی را تیره کنیم به‌طوری‌که زیاد سرد نشود، به‌جای رنگ مشکی از قهوه‌ای استفاده می‌کنیم.

خصوصیات رنگ ها

در ادامه‌ی مبحث، به ارائه خصوصیات هر رنگ یا ویژگی‌های هر دسته‌بندی رنگی می‌پردازیم تا بیشتر با زبان رنگها آشنا شوید.

خصوصیات رنگ های خنثی

دسته‌ای از رنگ‌ها در طبیعت وجود دارند که به آن‌ها رنگ‌های خنثی گفته می‌شود. رنگ‌های خنثی به‌مانند یک مکمل هستند و به کار بردن آن‌ها در طیف رنگی باعث می‌شود تا اشکالاتِ کار پوشیده شود و به چشم نیاید. برای مثال اگر از یک رنگی بیش از حد استفاده کرده باشید، می‌توانید با گذاشتن یک رنگ خنثی به‌راحتی از شدت آن کم کنید. نمونه‌هایی از رنگ‌های خنثی عبارت‌اند از: سیاه، سفید، خاکستری یا طوسی، قهوه‌ای، قهوه‌ای روشن، کرمی یا عاجی.

شایان ذکر است که کاربرد رنگ‌های خنثی از تنوع بسیار بالایی برخوردار است. به‌طور مثال رنگ سفید با القای حس پاکی همراه است. شما اگر از رنگ‌های خنثی در دکوراسیون داخلی استفاده کنید، می‌توانید روشنایی بیشتری را داشته باشید. رنگ سفید نماد تمیزی و کمال و رنگ سیاه نماد قدرت و رازآلود بودن است. رنگ خاکستری نیز حس و حال آرامش و حتی کسل‌کنندگی را القا می‌کند. همچنین بد نیست بدانید که در صنعت پوشاک نیز استفاده از رنگ‌های خنثی کمک می‌کند که ما بهتر بتوانیم از ترکیب لباس‌هایمان با هم استفاده کنیم.

خصوصیات رنگ قرمز

قرمز یکی از سه رنگ اولیه می‌باشد و یکی از قدرتمندترین و احساسی‌ترین رنگ‌ها است. رنگ قرمز، احساس معصومیت را در حین ترکیب با رنگ سفید و ایجاد رنگ صورتی القا می‌کند و وقتی به‌صورت خالص استفاده می‌شود، تیزی و تندی را به بیننده منتقل می‌نماید. با اضافه شدن رنگ مشکی، قرمز احساسات سنگین‌تری را بیان می‌کند؛ مانند عصبانیت یا بیان شدید احساسات. گفتنی است که قرمز به‌عنوان رنگ اولیه، هم در پس‌زمینه‌ی طرح‌ها و هم به‌عنوان رنگ تأکید، استفاده می‌شود. قرمز در بین رنگ‌های دیگر، تقریباً بهترین رنگ برای نشان دادن تأکید است. ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که طیف رنگی قرمز می‌تواند احساس عشق، هیجان و قدرت را القا کند.

خصوصیات رنگ سبز

این رنگ یکی از آرامش‌بخش ترین رنگ‌ها است. رنگ سبز دارای سایه‌های خنثی نیز می‌باشد. سبز، حس تعادل و هماهنگی را القا می‌کند و از این رنگ به‌منظور شرح طبیعت و ایجاد امید نیز استفاده می‌شود. سبز کمی روشن‌تر با مقداری زرد بیشتر شادی‌آور و نورانی است و می‌تواند کمی هم حس گرمیِ رنگ را هم منتقل کند. سبز تیره‌تر، ثبات، امنیت، وفور و فراوانی را القا می‌کند. در بسیاری از موارد اگر بخواهیم صحت مطلبی را مشخص کنیم، از رنگ سبز استفاده می‌کنیم. گفتنی است که این رنگ یکی از رنگ‌های مناسب برای چشم انسان است.

خصوصیات رنگ آبی

آبی، رنگ آرامش، صلح و امنیت است. آبی به‌دلیل اینکه حس آرامش و دوستی را القا می‌کند، به‌عنوان رنگ اصلی مورد استفاده‌ی شبکه‌های اجتماعی محبوب مردم یعنی فیس‌بوک و توییتر قرار گرفته است. از رنگ آبی هم به‌عنوان رنگ‌های پیش‌زمینه و هم رنگ‌های تأکیدی می‌توان استفاده نمود. همچنین گفتنی است که آبی، رنگی است که مردم با آن به‌راحتی ارتباط برقرار می‌کنند.

خصوصیات رنگ بنفش

رنگ بنفش ترکیبی از طیف رنگ‌های گرم و سرد یعنی عشق و آرامش، رنگ‌های قرمز و آبی می‌باشد. بنفش از قدیم نماد اشراف، قدرت و ثروت بوده است. بنفش همچنین به ترویج حس خلاقیت و قوه‌ی تخیل کمک می‌کند، زیرا این رنگ غالب در طبیعت نیست. شایان ذکر است که این رنگ می‌تواند یک حس رمانتیک ایجاد کند.

خصوصیات رنگ زرد

زرد به‌راحتی حس شادی را القا می‌کند. این رنگ با احساس انرژی‌زایی و تشویق کردن در ارتباط است. زرد بسیار هیجان‌آور است و به همه‌چیز حس روشنایی می‌دهد. یکی از معایب استفاده از رنگ زرد انتقال حس خطر است. از رنگ زرد هم در کنار رنگ قرمز برای برجسته‌تر کردن یک موضوع یا تأکید استفاده می‌شود.

خصوصیات رنگ نارنجی

نارنجی یک ترکیبِ دارای هارمونی بین رنگ‌های قرمز و زرد است؛ یعنی ترکیب عشق و انرژی با رنگ اولیه یعنی زرد به‌همراه حس خورشیدی و تازگی آن. شایان ذکر است که نارنجی به برقراری تعادل، انرژی‌زا بودن و جذب کردن گرایش دارد.

رنگ های مکمل

به دو رنگی که در چرخه رنگ روبه‌روی هم قرار گرفته و متضاد هم هستند، رنگ مکمل گفته می‌شود. قرار گرفتن رنگ‌های مکمل در کنار هم، هارمونی زیبایی ایجاد می‌کند؛ زیرا این دسته از رنگ‌ها، تکمیل‌کننده و کامل‌کننده هم هستند. شایان ذکر است که استفاده از رنگ‌های مکمل می‌تواند به جلب نظر افراد و القای حس خوب در آن‌ها کمک کند و همین امر می‌تواند به‌عنوان یکی از ابزارهای بازاریابی و جلب مشتریِ بیشتر مطرح شود. به‌طور کلی چند نمونه از رنگ‌های مکمل به این صورت است:

• رنگ‌های مکمل بنفش: نارنجی، صورتی، بنفش تیره، زیتونی، طوسی، زرد، سفید
• رنگ‌های مکمل مشکی: نارنجی، صورتی، سفید، قرمز، بنفش
• رنگ‌های مکمل آبی: طوسی، صورتی، نارنجی
• رنگ‌های مکمل سبز: طلایی، قهوه‌ای، نارنجی، زرد، طوسی، کرم
• رنگ‌های مکمل زرد: آبی ملایم، بنفش، طوسی، سبز
• رنگ‌های مکمل نارنجی: قهوه‌ای، سبز
• رنگ‌های مکمل صورتی: آبی، سبز، سفید، مشکی

لیست مقالات تکمیلی یا پیشنهادی

• روانشناسی رنگ ‌ها در بازاریابی و تبلیغات – راهنمای کاربردی با مثال
• روانشناسی رنگ ها در طراحی لوگو و برندسازی با مثال
• روش‌ها و تکنیک‌های کمرنگ کردن و تیره کردن تصاویر و لایه‌ها در فتوشاپ

سخن پایانی درباره زبان رنگها

در مجموع شاید رنگ‌ها به خودی خود چندان حائز اهمیت نباشند ولی تأثیری که بر خلق‌و‌خوی انسان‌ها می‌گذارند بر همگان واضح است. لذا می‌توان از رنگ‌ها در جهت بهبود خلق‌وخو نیز استفاده کرد. علاوه بر این، استفاده‌ی صحیح از رنگ‌ها در حوزه‌ی تبلیغات و بازاریابی هم بسیار پراهمیت است؛ بدین‌صورت که هم می‌تواند باعث رونق تبلیغات و هم بلعکس باعث اثرگذاری منفی روی بازدهی تبلیغات شود. تبلیغ‌کننده باید با علم بر تأثیر انواع رنگ‌ها بر مخاطبان، با توجه به موضوع تبلیغ و بازار هدف، در بنرها و تیزرهایِ تبلیغاتی خود از رنگ‌های مناسب استفاده کند.

به این ترتیب، با دانستن عملکرد هر رنگ و هماهنگی آن در محیط اطراف می‌توان از رنگ‌ها به‌درستی و در جای مناسب خود استفاده کرد و بیشترین بهره‌وری را از آن داشت. در پایان امیدواریم خواندن این مطلب برای شما مفید بوده باشد. اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی در خصوص «زبان رنگ‌ها» دارید، یا نکته‌ی خاصی را می‌دانید که در این مقاله به آن اشاره نشده است، خواهشمند است دیدگاه‌های ارزشمند خود را از طریق بخش کامنت در انتهای این نوشتار به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت صلاح‌دید می‌توانید، لینک این نوشتار را از طریق کانال‌ها و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی عضو هستید به‌دست دوستان و آشنایان برسانید تا آنها نیز اگر درصدد این هستند که از تأثیر رنگها بهترین استفاده را ببرند، بتوانند از طریق اطلاعاتی که در این مقاله ذکر شده است، به هدفشان دست یابند. علاوه بر آن، می‌توانید ما را در اینستاگرام و تلگرام فالو کنید تا در زمینه جدیدترین روش‌ها، ترفندها و اخبار دیجیتال مارکتینگ و تکنولوژی به‌روز بمانید.