یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی و استراتژیک برای هر کشور، کشاورزی و افزایش بازدهی محصولات زراعی است. به همین دلیل، معمولاً افراد با تخصص‌های گوناگون به بهینه سازی سیستم‌های کشاورزی – که در ایران اغلب سنتی هستند – می‌پردازند. این موضوع شامل مباحث مربوط به آب، خاک، اصلاح ژنتیکی اقلام زراعی و آمایش سرزمین می‌شود. در این راستا، یکی از تخصص‌های اصلی در جهت افزایش تولیدات کشاورزی و استفاده ایده آل از اراضی زیر کشت، «علوم و مهندسی خاک» می‌باشد. این علم با اهمیت زیاد در قالب شغل مهندسی خاک و توسط متخصصان این حوزه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در حالی است که اصولاً شیوه‌های نوین بهینه سازی سیستم‌های کشاورزی، در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است و به همین دلیل، شغل مهندسی خاک نیز چندان شناخته شده نیست. در همین راستا، قصد داریم شما را با وظایف، مهارت‌های مورد نیاز، حوزه‌های کاری و نرم‌افزارهای تخصصی شغل مهندسی خاک آشنا نماییم. لطفاً تا انتها با این مقاله از «مجله اینترنتی کاپریلا» همراه باشید.
شغل مهندسی خاک چیست؟
شغل مهندسی خاک حوزه‌ای است که در آن به بررسی ویژگی‌های زیستی خاک (فیزیکی و شیمیایی) پرداخته می‌شود تا در صورت نیاز با اعمال تغییرات، به بهره وری اراضی کشاورزی کمک شود. به این ترتیب با افزودن ترکیبات شیمیایی (مانند انواع کود) یا اعمال تغییرات فیزیکی (انواع تکنیک‌های شخم و شیار یا تغییر دانه بندی) تلاش می‌شود تا بهترین استفاده از اراضی زراعی صورت گیرد. شایان ذکر است، مهندسان خاک در مواردی نیز با تغییر نوع اقلام کشت شده یا تشخیص نا مناسب بودن زمین برای کشاورزی، وظایف خود را به انجام می‌رسانند.
توجه داشته باشید که هر چند در مواردی مهندسان خاک در زمینه پروژه‌های عمرانی فعالیت می‌کنند؛ اما این حوزه در زمینه کاری مهندسان عمران و زمین‌شناسان قرار دارد.
- ویدئوی آموزش پیدایش خاک: اینجا را کلیک کنید (+).
- ویدئوی آموزش خاک شناسی عمومی: اینجا را کلیک کنید (+).
- ویدئوی آموزش زمین شناسی مهندسی کاربردی – بخش یکم: اینجا را کلیک کنید (+).
- ویدئوی آموزش مهندسی محیط زیست: اینجا را کلیک کنید (+).
- مجموعه آموزش مهندسی کشاورزی و زراعت: اینجا را کلیک کنید (+).
رشته علوم و مهندسی خاک
هدف از ایجاد این رشته، تربیت دانش‌آموختگانی است که بتوانند علاوه بر عهده دار شدن مسئولیت‌های مختلف در رشته علوم و مهندسی خاک، در برنامه ریزی و آموزش علوم خاک و تحقیقات در زمینه‌های خاکشناسی و ایجاد برنامه‌های مناسب بهره‌وری از زمین و مدیریت پایدار، خدمات مفیدی را ارائه نمایند. به این ترتیب انتظار می‌رود فارغ‌التحصیلان مهندسی خاک اهداف زیر را برآورده سازند:
- شناسایی و روابط خاک و آب و گیاه و عوامل مختلف اقلیمی
- شناسایی مراحل پیدایش و تکامل خاک‌ها
- شناسایی و رده‌بندی انواع خاک‌های مورد استفاده در کشاورزی
- آشنایی با روش‌های مختلف حفظ و نگهداری، بهبود کیفیت و مدیریت بهینه خاک‌ها
شایان ذکر است، رشته علوم و مهندسی خاک به عنوان زیرمجموعه گروه ۵ کنکور تجربی در اختیار داوطلبان کنکور سراسری قرار دارد. این رشته‌ی مهندسی در ایران نوپا بوده و به دلیل ارتباط نزدیک با علوم و فنون کشاورزی، در زیر گروه تجربی کنکور سراسری و نهایتاً دانشکده کشاورزیِ دانشگاه‌های مختلف ارائه می‌گردد. داوطلبانی که قصد ورود به این رشته را دارند باید در دروس شیمی، زیست شناسی و ریاضیات دانش بالایی داشته باشند؛ زیرا پایه اصلی‌ترین واحدهای علوم و مهندسی خاک در دانشگاه این دروس هستند.
دروس رشته علوم و مهندسی خاک
در مقطع کارشناسی رشته علوم و مهندسی خاک، دانشجویان موظف با گذراندن ۱۳۵ واحد درسی هستند که مهم‌ترین دروس این مقطع عبارت‌اند از:
- اصول تفسیر عکس‌های هوایی
- طرح آزمایش‌ها کشاورزی
- میکروبیولوژی خاک
- پیدایش خاک
- فیزیک خاک
- کاربرد سنجش از دور و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی در کشاورزی
- ماشین‌های کشاورزی عمومی
- رده بندی خاک‌ها
- کارتوگرافی
- بیوشیمی عمومی
- کاربرد رادیو ایزوتوپ‌ها در خاکشناسی
- شیمی خاک
- بیولوژی خاک
- شناسایی و تهیه نقشه خاک
- حاصلخیزی خاک و کودها
- ارزیابی خاک‌ها و اراضی
- رابطه آب، خاک و گیاه
- خاک‌های شور و سدیمی
- فرسایش و حفاظت خاک
- مدیریت خاک در کشاورزی پایدار
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رده بندی خاک – رده بندی خاک آمریکایی – کلیک کنید.
- آموزش اصول خاک ورزی و طراحی ماشین های آن در کشاورزی – کلیک کنید.
- آموزش ماشین های کشاورزی عمومی – کلیک کنید.
- آموزش حاصلخیزی خاک و کودها – کلیک کنید.
- آموزش رابطه آب، خاک و گیاه – کلیک کنید.
- آموزش اصول کشاورزی پایدار – کلیک کنید.
گرایش‌های رشته علوم و مهندسی خاک
رشته علوم و مهندسی خاک در مقطع کارشناسی بدون گرایش ارائه می‌شود؛ اما در مقطع کارشناسی ارشد، جهت تربیت متخصصان، شاخه‌های مختلف مهندسی خاک به زیر شاخه‌هایی تقسیم می‌گردد. این گرایش‌ها عبارت‌اند از:
- رشته مدیریت منابع خاک
- گرایش فیزیک و حفاظت خاک
- گرایش منابع خاک و ارزیابی اراضی
- رشته مدیریت حاصلخیزی و زیست فناوری خاک
- گرایش شیمی، حاصلخیزی و تغذیه گیاه
- گرایش بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک
در ادامه دو رشته اصلی «مدیریت منابع خاک» و «مدیریت حاصلخیزی و زیست فناوری خاک را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
رشته مدیریت منابع خاک
با توجه به اهمیت خاک به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل پویایی صنعت کشاورزی، تعلیم و تربیت نیروهای متخصص و متعهد در این حوزه ضروری است. متخصصانی که بتوانند در این رشته تحقیقات بنیادی و کاربردی را هدایت نموده و همچنین در زمینه انجام طرح‌های اجرایی مرتبط با مطالعات شناسایی و طبقه بندی و نقشه برداری خاک، ارزیابی اراضی، تعیین تناسب با توان تولیدی اراضی و حفاظت و مدیریت منابع خاک، مدیران و برنامه ریزان را راهنمایی نمایند. به علاوه بـا توجه به وجود زمینه‌های مختلف فعالیت در این رشته، آموزش و تحقیقات تخصصی در گرایش‌های مختلف آن می‌تواند منجر به تربیت نیروی انسانی با توانایی‌ها و قابلیت‌های بالاتری گردد.
شایان ذکر است که فارغ‌التحصیلان این رشته قادر خواهند بود در موارد زیر مفید واقع شود:
- امور آموزشی تحقیقات برنامه ریزی و اجرایی در رشته مدیریت منابع خاک
- مطالعات شناسایی و طبقه بندی و نقشه برداری خاک
- ارزیابی اراضی و تعیین تناسب اراضی متناسب با توان تولیدی آنها
- حفاظت خاک
- انجام مسئولیت هماهنگی و مدیریت در بخش‌های مختلف
در واقع کارشناسان ارشد این رشته، توانایی مدیریت و اجرای طرح‌های تحقیقاتی را در سطح منطقه‌ای و بومی بر اساس نیاز کشور خواهند داشت. این دانش آموختگان همچنین می‌توانند نیاز بخش خصوصی را در زمینه ارائه خدمات مشاوره‌ای و تخصصی مرتبط با بهره برداری از منابع خاک که در کشور رو به گسترش است تأمین نمایند. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش بوم شناسی کشاورزی اگرواکولوژی Agroecology – کلیک کنید.
- آموزش رایگان آنتاگونیست ها در مبارزه بیولوژیکی نماتدها – کلیک کنید.
رشته مدیریت حاصلخیزی و زیست فناوری خاک
تعیین کیفیت اراضی جهت کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما انجام بررسی‌ها و اقداماتی که بر اساس آن بتوان از یک منطقه خاص استفاده بهتری کرد نیز مهم است. در واقع هدف از ایجاد این رشته تحصیلی، تربیت متخصصانی است که با استفاده از مواد شیمیایی، تغییرات فیزیکی و ترکیبات زیستی، کیفیت اراضی جهت کشت گیاهان زراعی و غیر زراعی را بالا ببرند. در این راه کارشناسان ارشد حوزه حاصلخیزی و زیست فناوری خاک تلاش می‌کنند با انجام آزمایشات مختلف، بهترین شیوه‌ها را جهت افزایش بهره وری صنعت کشاورزی ارائه دهند. به نحوی که کمترین آسیب را به محیط زیست و حیات انسان وارد نمایند. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش بیولوژی خاک – کلیک کنید.
- آموزش مبانی بیوتکنولوژی گیاهی – کلیک کنید.
- آموزش رابطه آب، خاک و گیاه – کلیک کنید.
- آموزش تغذیه گیاه – کلیک کنید.
- آموزش تولید محصول زیستی – از ارزیابی اولیه تا تجاری سازی نهایی (+)
- آموزش اصلاح و فناوری بذر گیاهان باغبانی – کلیک کنید.
حوزه‌های کاری شغل مهندسی خاک
شغل مهندسی خاک، تمام حوزه‌هایی که به نحوی با ویژگی‌های خاک در ارتباط هستند را شامل می‌شود. این در حالی است که شیوه‌های نوین کشاورزی ریشه آزاد و بدون استفاده از خاک نیز تحت نظارت مهندسان خاک بررسی می‌شوند. چرا که باید بررسی شود مواد مورد نیاز گیاهان که از طریق خاک تأمین می‌شوند با استفاده از هوا و آب در اختیار گیاهان قرار گیرند. در ادامه برخی از حوزه‌های کاری و موقعیت‌های شغلی در رابطه با مهندسی خاک را بیان خواهیم کرد که عبارت‌اند از:
- طراحی سیستم‌های نوین زراعت
- ارائه برنامه‌های ترویجی جهاد کشاورزی
- مراکز تحقیقاتی مرتبط با آب و خاک کشاورزی
- آموزشکده‌ها و دانشکده‌های کشاورزی
- آزمایشگاه‌های بخش خصوصی و هنرستان‌های کشاورزی
- ارزیابی تأثیر سیستم‌های آبیاری بر روی خاک
- آب و فاضلاب
- حفظ محیط زیست
- مدیریت مراتع
- آبخیزداری و آبخوان داری
- کویر و بیابان زدایی
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش تولید پایدار گیاهان زراعی – کلیک کنید.
- آموزش آبیاری عمومی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان آشنایی با روش های آبیاری – کلیک کنید.
- آموزش مبانی زهکشی – کلیک کنید.
- آموزش آب های زیرزمینی پیشرفته – کلیک کنید.
- آموزش مهندسی آب و فاضلاب – کلیک کنید.
- آموزش رایگان آشنایی با مهندسی محیط زیست – کلیک کنید.
- آموزش مهندسی محیط زیست – کلیک کنید.
- آموزش پلیمرها و محیط زیست – کلیک کنید.
- آموزش تکنولوژی های نو و محیط زیست – کلیک کنید.
کدام دانشگاه ها رشته علوم و مهندسی خاک را ارئه می‌دهند؟
دانشگاه‌های مختلفی در کشور اقدام به ارائه رشته علوم و مهندسی خاک می‌کنند. برخی از این دانشگاه‌ها صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی و تعدادی نیز بر اساس نتایج آزمون سراسری دانشجو می‌پذیرند. در ادامه تعدادی از مراکز آموزشی که به تربیت متخصصان شغل مهندسی خاک اقدام می‌کنند را بیان خواهیم کرد که عبارت‌اند از:
- دانشگاه صنعتی اصفهان
- دانشگاه تهران (واحد البرز)
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه مراغه
- دانشگاه ارومیه
- دانشگاه خوزستان
- دانشگاه رفسنجان
- دانشگاه شهرکرد
وظایف و مسئولیت های شغل مهندسی خاک
خاکشناسان که معمولاً دو گروه کلی مهندسان کشاورزی و مهندسان عمران را شامل می‌شوند، از دو جنبه متفاوت ویژگی‌های خاک را بررسی می‌کنند. در واقع مهندسان عمران به بررسی مقاومت مکانیکی خاک جهت ساخت و ساز می‌پردازند در حالی که در شغل مهندسی خاک حوزه کشاورزی، ویژگی‌های زیستی قسمت‌های مختلف زمین بررسی می‌شود. به این ترتیب با تعیین ویژگی‌های مورد نظر، راهکارهایی جهت بهبود کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک ارائه می‌گردد. این امر به واسطه افزودن مواد شیمیایی نظیر انواع کود یا تغییر دانه بندی و استفاده از روش‌های مختلف شخم زنی انجام می‌گیرد. در ادامه جهت افزایش آگاهی شما وظایف شغل مهندسی خاک را بیان می‌کنیم که عبارت‌اند از:
- حفاظت و اصلاح اراضی
- اجرای طرح‌های خاک شناسی
- نمونه برداری از قسمت‌های مختلف خاک
- انجام آزمایشات دقیق و تجزیه و تحلیل نتایج
- ارائه راهکارهای فیزیکی و شیمیایی جهت بهبود کیفیت خاک
- مشاوره به منظور برنامه ریزی طرح‌های عمرانی در زمینه آب و خاک و کشاورزی
- نظارت بر طرح‌های خاک شناسی به منظور بهره برداری صحیح از اراضی کشاورزی
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رایگان آزمون خاک جهت تعیین نیاز گیاه به کود – کلیک کنید.
- آموزش دینامیک خاک – کلیک کنید.
- آموزش مکانیک خاک – مرور و حل مساله – کلیک کنید.
- آموزش رایگان مکانیک خاک و پی در زبان تخصصی مهندسی عمران – کلیک کنید.
- آموزش مهندسی پی – کلیک کنید.
- آموزش بررسی عوامل موثر و ارزﻳﺎبی ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ رواﻧﮕﺮایی ﺧﺎک + یک پروژه کاربردی (+)
- آموزش رایگان ماشین های داشت کشاورزی – کلیک کنید.
- آموزش تهیه طرح هادی روستایی – کلیک کنید.
مهارت های مورد نیاز شغل مهندسی خاک
جهت اشتغال در زمینه مهندسی خاک و کسب موفقیت در این حوزه، نیاز به برخورداری از یک سری مهارت‌ها و توانایی‌ها وجود دارد. در واقع علاوه بر توانایی علمی برخی از ویژگی‌های شخصیتی نیز جهت فعالیت در این عرصه ضروری است. در صورتی که شما هم قصد گذراندن تحصیلات و فعالیت در حوزه مهندسی خاک را دارید، باید با این مهارت‌ها آشنا باشید که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
- آشنایی با علوم پایه
- آشنایی با زبان انگلیسی
- توانایی تحقیق و پژوهش
- توانایی کار در آزمایشگاه
- توانایی کار در طبیعت
- علاقه‌مندی به محیط زیست و گیاهان
- توانایی کار گروهی
- آشنایی با نرم‌افزارهای مختلف
جهت افزایش آگاهی شما، در ادامه هر یک از موارد فوق را تشریح خواهیم کرد.
آشنایی با علوم پایه
بررسی ویژگی‌های مختلف خاک، نیاز به برخورداری از دانش بالا در زمینه علوم مختلف دارد. در واقع با ارتباط نزدیکی که بین شیمی و فیزیک خاک و پارامترهای مرتبط با رشد اقلام زراعی وجود دارد؛ نیاز است در شغل مهندسی خاک با علوم پایه‌ای همچون شیمی، فیزیک، زیست شناسی و… آشنا باشید. به این ترتیب در برخورد با مسائل و فعالیت‌هایی که باید در جهت انجام وظایف خود با آنها رو به شوید، موفق خواهید بود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رایگان تعریف علم شیمی خاک و تاریخچه آن – کلیک کنید.
- آموزش شیمی خاک – کلیک کنید.
- آموزش رایگان شیمی اسیدیته خاک – کلیک کنید.
- آموزش مبانی فیزیک خاک – کلیک کنید.
- آموزش فیزیک خاک – مرور و حل تمرین – کلیک کنید.
- آموزش فیزیک خاک پیشرفته – کلیک کنید.
- آموزش رایگان خصوصیات فیزیکی خاک و روابط حجمی و جرمی – کلیک کنید.
- آموزش مبانی شیمی ترکیبات طبیعی – کلیک کنید.
- آموزش شیمی محیط زیست – کلیک کنید.
- آموزش ریاضی پایه دانشگاهی – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش ریاضیات – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش زیست شناسی – کلیک کنید.
آشنایی با زبان انگلیسی
اکثر اصطلاحات موجود در علوم و مهندسی خاک، مربوط به دانش غیربومی می‌باشد و به همین خاطر ضروری است شما به عنوان مهندس خاک با این اصطلاحات آشنا باشید. علاوه بر این در زمینه مطالعه مراجع و منابع علمی بین‌المللی ضروری است به ژورنال‌هایی مراجعه کنید که مقالات خود را به زبان انگلیسی منتشر می‌کنند. به همین دلیل آشنایی با زبان انگلیسی یکی از مهارت‌های مهم در شغل مهندسی خاک می‌باشد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رایگان روش های یادگیری واژگان زبان انگلیسی و به کارگیری آن ها (+)
- آموزش اصول مذاکره به زبان انگلیسی – کلیک کنید.
- آموزش ۱۱۰۰ واژه ضروری – زبان انگلیسی – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش زبان – کلیک کنید.
توانایی تحقیق و پژوهش
علوم مختلف به تدریج گسترش می‌یابند و هر روز بر دامنه تحقیقات و یافته‌های نوین علمی افزوده می‌شود. در این راستا به عنوان مهندس خاک دو وظیفه مهم دارید:
- اولین وظیفه استفاده از یافته‌های سایر محققان و تبدیل آن به اطلاعات قابل استفاده در بهبود شرایط کشاورزی کشور است.
- دومین وظیفه تحقیق و پژوهش نو آورانه و کسب اطلاعات نوین در راستای انجام وظایف شغلی و تولید علم می‌باشد.
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مهارت های عمومی پژوهش – کلیک کنید.
- آموزش رایگان درک روش های پژوهش ترکیبی – کلیک کنید.
- آموزش روش شناسی پژوهش های کیفی و آمیخته در مدیریت – کلیک کنید.
توانایی کار در آزمایشگاه
بخش بسیار زیادی از مشاغل حوزه مهندسی خاک، دارای نمونه برداری و فعالیت‌های آزمایشگاهی است. در صورتی که شما توانایی کار آزمایشگاهی را نداشته باشید، در واقع از انجام قسمت زیادی از وظایف خود باز می‌مانید. شایان ذکر است، این توانایی شامل شناخت پروتکل‌های آزمایشگاهی مختلف، شیوه‌های نمونه برداری، شناخت تجهیزات و… می‌شود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش طرح آزمایشات کشاورزی 1 – کلیک کنید.
- آموزش طرح آزمایشات کشاورزی ۲ – کلیک کنید.
- آموزش رایگان آزمون خاک جهت تعیین نیاز گیاه به کود – کلیک کنید.
- آموزش رایگان داده ها در آزمایشات کشاورزی – کلیک کنید.
- آموزش تکنسین کلینیک گیاه پزشکی – کلیک کنید.
- آموزش آزمایشگاه میکروبیولوژی ۱ – کلیک کنید.
- آموزش آزمایشگاه میکروبیولوژی 2 – کلیک کنید.
- آموزش کار با مواد شیمیایی در آزمایشگاه شیمی – کلیک کنید.
- آموزش تکنیک های کشت سلول و اصول راه اندازی آزمایشگاه آن (+)
توانایی کار در طبیعت
به هر صورت زمانی که فعالیت شما ارتباط مستقیمی با رشد گیاهان و محصولات زراعی و طبیعی داشته باشد؛ به تناسب آن ضروری است که در طبیعت حضور پیدا کنید تا نمونه برداری و بخشی از آزمایشات خود را در این محیط‌ها انجام دهید. این امر نیازمند برخورداری از توان جسمی کافی و همچنین علاقه‌مندی به طبیعت و گیاهان است. در صورتی که این توانایی را نداشته باشید با مشکلاتی در شغل مهندسی خاک مواجه خواهید شد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش کشت هیدروپونیک – کاشت گیاه بدون خاک و با آب – کلیک کنید.
- آموزش هوا و اقلیم شناسی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان مقدمه ای بر اصول باغبانی – کلیک کنید.
- آموزش کاشت و پرورش گیاهان آپارتمانی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان آشنایی با روش های آبیاری – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش باغبانی و باغداری – کلیک کنید.
علاقه‌مندی به محیط زیست و گیاهان
زمانی که هدف اصلی شغل شما کمک به رشد بهتر گیاهان (زراعی و غیر زراعی) باشد، باید به طبیعت و محیط زیست علاقه داشته باشید. در موارد بسیاری این شما هستید که با تعیین ویژگی‌های خاک یک منطقه یا بهبود یا این ویژگی‌ها به احیاء مراتع و جنگل‌ها کمک می‌کنید. در این راستا، این ویژگی شخصیتی به شما کمک می‌کند ضمن تحمل سختی‌های کار خود عملکرد بهتری نیز نشان دهید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رده بندی خاک – رده بندی خاک آمریکایی – کلیک کنید.
- آموزش تولید محصول زیستی – از ارزیابی اولیه تا تجاری سازی نهایی (+)
- آموزش بهره برداری جنگل – کلیک کنید.
- آموزش مبانی بیوتکنولوژی گیاهی – کلیک کنید.
- آموزش شناسایی و مدیریت علف های هرز – کلیک کنید.
توانایی کار گروهی
همواره در شغل مهندسی خاک فرآیندهای نمونه برداری، آزمایش، تجزیه و تحلیل اطلاعات و تصمیم گیری‌ها در قالب یک گروه از متخصصان اجرا می‌شود. از طرفی ارتباط شما با دیگر مهندسان که با تخصص‌هایی نظیر آب، جنگل، جغرافیا، گیاه شناسی و… همواره منجر به نتایج عملیاتی و مطلوب می‌گردد. به همین دلیل شما باید از توانایی کار تیمی و تلاش در راستای اهداف گروه را در خود داشته باشید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش موفقیت در کار تیمی – اصول تیم سازی (+)
- آموزش مدیریت تعارض – کلیک کنید.
- آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر در سازمان ها (+)
- آموزش مدیریت تغییر و پیاده سازی آن در سازمان ها (+)
- مجموعه آموزش توسعه مهارت فردی (+)
آشنایی با نرم افزارهای مختلف
شغل مهندسی خاک، نیازمند جمع آوری و طبقه بندی داده‌ها، مدیریت آزمایش‌ها، شبیه سازی و تجزیه و تحلیل نتایج است. تمام این موارد به واسطه تولید و گسترش نرم‌افزارهای مهندسی با صرف زمان و هزینه کمتری، نتایج دقیق و قابل اعتماد ایجاد می‌کنند. در این راستا، ضروری است شما به عنوان مهندس خاک با نرم‌افزارهای گوناگون آشنا باشید و بخشی از وظایف خود را به واسطه این ابزارهای کامپیوتری انجام دهید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش نرم افزار کراپ وات CropWat برای برنامه ریزی آبیاری و تامین نیاز آبی گیاهان – مقدماتی (+)
- آموزش نرم افزار کراپ وات CropWat برای برنامه ریزی آبیاری و تامین نیاز آبی گیاهان – تکمیلی (+)
نرم افزارهای تخصصی رشته علوم و مهندسی خاک
- نرم‌افزار اس پی اس اس SPSS
- نرم‌افزار آرک جی آی اس ArcGIS
- نرم‌افزار TAL for windows
- نرم‌افزار Soil Water Characteristics
در ادامه هر یک از موارد فوق را تشریح خواهیم کرد.
نرم افزار اس پی اس اس SPSS
جمع آوری اطلاعات، عنصر اصلی آزمایش‌های میدانی در زمینه شناخت ویژگی‌های خاک است. به این ترتیب که مهندسان خاک با جدا کردن نمونه‌های مختلف از خاک، این ویژگی‌ها را بررسی می‌کنند. حال اگر ابزاری برای طبقه بندی و تجزیه و تحلیل این داده‌ها وجود نداشته باشد، تمام محاسبات باید به صورت دستی انجام شوند. این در حالی است که حجم زیاد اطلاعات و بررسی‌های چند متغیره، همواره با حجم کار بالا و خطای محاسباتی همراه است. به همین دلیل شما باید جهت انجام وظایف شغل مهندسی خاک از نرم‌افزارهایی مانند SPSS استفاده کنید. این نرم‌افزار از جمله ابزارهای مهم آماری است که در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شایان ذکر است این نرم‌افزار دارای روش‌های تحلیلی مختلف است و از طرفی حاصل این تحلیل‌ها را به صورت پارامترها و نمودارهای گوناگون در اختیار متخصصان قرار می‌دهد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش نرم افزار اس پی اس اس SPSS – کلیک کنید.
- آموزش تحلیل های رگرسیونی با اس پی اس اس SPSS – کلیک کنید.
- آموزش کنترل کیفیت آماری با اس پی اس اس SPSS – کلیک کنید.
- آموزش اس پی اس اس SPSS و کاربرد آن در علوم و مهندسی صنایع غذایی (+)
- آموزش طراحی و تحلیل آزمایش ها با SPSS و مینی تب Minitab – کلیک کنید.
- آموزش آماده سازی داده ها در اس پی اس اس SPSS برای تحلیل آماری (+)
- مجموعه آموزش SPSS – کلیک کنید.
نرم افزار آرک جی آی اس ArcGIS
از جمله ابزارهای کامپیوتری پر کاربرد در رابطه با بررسی منابع طبیعی و اراضی، سامانه اطلاعات جغرافیایی است. در واقع نرم‌افزار ArcGIS با ارائه نقشه‌های شیب، جهت و ارتفاع، امکان پیش‌بینی ویژگی‌های مختلف خاک در هر منطقه را فراهم می‌کند. از سوی دیگر قابلیت ارائه تجزیه و تحلیل‌ها و نتایج حاصل از کار مهندسان خاک را در قالب نقشه‌های گویا دارد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش توابع ریاضی در ArcGIS – کلیک کنید.
- آموزش رایگان جداول اطلاعاتی در ArcGIS – کلیک کنید.
- آموزش آرک جی آی اس – ویرایش و کارتوگرافی نقشه ها با ArcGIS (+)
- آموزش رایگان ساخت و ویرایش اطلاعات مکانی در کارتوگرافی نقشه با ArcGIS (+)
- آموزش نرم افزار آرک جی آی اس – آنالیز داده های مکانی و جغرافیایی با ArcGIS Pro (+)
- آموزش کاربردی ArcGIS در علوم زمین (ژئومورفولوژی، زمین شناسی) – کلیک کنید.
- آموزش تحلیل شبکه در ArcGIS آرک جی آی اس – کلیک کنید.
- آموزش کاربردی ArcGIS در آب و هواشناسی (اقلیم شناسی) – کلیک کنید.
- آموزش پروژه محور آرک جی آی اس ArcGIS – کلیک کنید.
- آموزش تحلیل هیدرولوژی در ArcGIS – کلیک کنید.
- آموزش کاربرد ابزارهای تحلیل ArcGIS در علوم مختلف – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش ArcGIS و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS – کلیک کنید.
نرم افزار TAL for windows
یکی از ویژگی‌های اصلی خاک بافت یا دانه بندی است که بر اساس تحلیل مثلث خاک (با سه ضلع: ماسه، سیلت و رس) تعیین می‌گردد. در این رابطه متخصصان مهندسی خاک، امکان استفاده از نرم‌افزار TAL for windows را برای انجام این تحلیل دارند. از آنجا که محاسبه بافت خاک ویژگی‌های مهمی از جمله میزان نفوذ پذیری و تبخیر آب را نشان می‌دهد؛ استفاده از این نرم‌افزار اطلاعات بسیار مفیدی را در اختیار متخصصان قرار می‌دهد.
شایان ذکر است TAL for windows که به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار گرفته است، با دقت بالا حتی بافت‌های بین مرزی را مشخص می‌کند و امکان تصمیم گیری را بسیار بالاتر می‌برد.
نرم افزار Soil Water Characteristics
خاک از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی زیادی برخوردار است. هر کدام از این ویژگی‌ها، تأثیر متفاوتی بر بازدهی زمین و امکان کشت ارقام زراعی مختلف دارد. در این راستا، آنالیز و شبیه سازی مشخصات خاک با نرم‌افزار Soil Water Characteristics انجام می‌شود. این ابزار کامپیوتری، پتانسیل متریک، اسمزی و هدایت الکتریکی خاک، خصوصیات اولیه خاک، تخمین تنش آبی خاک، ظرفیت نگهداری آب خاک و قابلیت هدایت آبی خاک را محاسبه می‌کند.
شایان ذکر است که نرم‌افزار Soil Water Characteristics به راحتی نصب می‌شود و برای استفاده از آن احتیاج به درصد شن یا Sand و درصد رس Clay است. مجموع این دو باید 100 درصد باشد و در قسمت‌های مشخص شده در هر نمودار وارد شوند. به این ترتیب امکان انجام محاسبات ذکر شده وجود خواهد داشت. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
شایان ذکر است که راه‌های مختلفی برای کسب مهارت و دانش کافی جهت استفاده از این نرم‌افزارها، پیش روی مهندسین خاک قرار دارد؛ آنها هم با شرکت در دوره‌های آموزشی حضوری و هم با شرکت در دوره‌های آنلاین آموزشی، قادر به یادگیری کار با این نرم‌افزارها و همچنین تقویت مهارت خود در استفاده از آنها، می‌باشند. پیشنهاد ما به کسانی که علاقه دارند کار با این نرم‌افزارها را یاد بگیرند، شرکت در دوره‌های آموزشی آنلاین می‌باشد؛ زیرا هم از هزینه‌ی کمتری برخوردار هستند و هم به‌صورت همیشگی به ویدیو‌های جلسات آموزشی دسترسی دارند و می‌توانند هر زمان که نیاز داشتند، آنها را دوباره مشاهده نمایند تا مشکلات و ایراداتشان بر طرف شود. یکی از پلتفرم‌هایی که به‌صورت حرفه‌ای اقدام به تدریس آنلاین و برگزاری کلاس‌های مجازی نموده است، پلتفرم آموزشی فرادرس می‌باشد. همچنین بد نیست بدانید که این پلتفرم از سال‌های گذشته فعالیت خود را شروع کرده است، مدرسان آن با سختگیرانه‌ترین شرایط و قوانین گزینش می‌شوند و افراد بسیاری در دوره‌های آنلاین آنها شرکت نموده‌اند.
- ویدئوی آموزش اصول کشاورزی پایدار: اینجا را کلیک کنید (+).
- ویدئوی آموزش هیدرولوژی مهندسی: اینجا را کلیک کنید (+).
- ویدئوی آموزش کشاورزی ارگانیک: اینجا را کلیک کنید (+).
- ویدئوی آموزش کاربردی مدل هیدرولوژیکی نیمه توزیعی ارزیابی آب و خاک (SWAT): اینجا را کلیک کنید (+).
سخن پایانی در رابطه با شغل مهندسی خاک
با توجه به مشکلات زیادی که در زمینه کشاورزی و استفاده از اراضی در کشور ما وجود دارد، ضرورت شغل مهندسی خاک را می‌توان به خوبی درک کرد. متخصصان این حوزه در مورد آمایش سرزمین و مشخص کردن بهترین کاربری از نظر ویژگی‌های خاک نیز فعالیت می‌کنند. اگر چه تا حدودی مشاغل و حوزه‌های کاری که در اختیار فارغ‌التحصیلان این رشته قرار دارد کم است؛ اما با برخورداری از دانش بالا و کسب تخصص در زمینه علوم آزمایشگاهی، می‌توان جایگاه‌های مناسبی را به دست آورد.
در پایان امیدواریم این مقاله توانسته باشد دید جامع و کاملی از شغل مهندسی خاک در اختیار شما قرار داده باشد. اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی در خصوص این شغل دارید، یا نکته‌ی خاصی را می‌دانید که در این مقاله به آن اشاره نشده است، خواهشمند است دیدگاه‌های ارزشمند خود را از طریق بخش کامنت در انتهای این نوشتار به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت صلاح‌دید می‌توانید، لینک این نوشتار را از طریق کانال‌ها و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی عضو هستید به دست دوستان و آشنایان برسانید تا اگر آنها نیز درصدد این هستند که به عنوان مهندس خاک مشغول به کار شوند، بتوانند از طریق اطلاعاتی که در این مقاله ذکر شده است، به هدف خود دست یابند. علاوه بر آن، می‌توانید ما را در اینستاگرام و تلگرام فالو کنید تا در زمینه جدیدترین روش‌ها، ترفندها و اخبار دنیای دیجیتال به‌روز بمانید.
