فعالیت در حوزه حمل و نقل و ترابری، شامل شرکت در عملیات مختلف از طراحی تا اجرای پروژه‌های گوناگون است. یک دسته تخصصی و بسیار مهم در زمینه احداث زیرساخت‌های راه و شبکه حمل و نقل، احداث تونل است. از طرفی حفر تونل و فضاهای زیرزمینی در حوزه بهره‌برداری از معادن، سدسازی، صنایع نظامی (پدافند غیرعامل)، سایت‌های موشکی، انبارهای ذخیره و… کاربردهای زیادی دارد و باعث می‌شود شغل مهندسی تونل به عنوان یکی از مشاغل مهم در کشور شناخته شود. اگر تا کنون نام این شغل را شنیده‌اید و قصد دارید اطلاعات بیشتری در این حوزه کسب کنید؛ لطفاً تا انتها با این مقاله از «مجله اینترنتی کاپریلا» همراه باشید.
شغل مهندسی تونل چیست؟
شغل مهندسی تونل به بررسی، امکان‌سنجی، طراحی و اجرای پروژه‌های تونل سازی به منظور کاربردهای مختلف مربوط می‌شود. این کاربردها شامل انواع سازه‌های زیرزمینی، اعم از سازه‌های نیروگاهی، تونل‌های حمل و نقل، تونل‌های انتقال آب، تونل‌های شهری، مغارهای ذخیره‌سازی مواد هیدروکربوری، سازه‌های دفاعی و فضاهای معدنی می‌گردد. در این راستا، می‌توان شغل مهندسی تونل را تخصصی و مهارت جهت استفاده از فضاهای زیر زمینه به حفظ امنیت و افزایش کاربری دانست. شایان ذکر است که کشور ما ایران با توجه به وجود رشته‌کوه‌های متعدد خصوصاً از نظر راه و ترابری و تسهیل حمل و نقل، به احداث تونل نیاز دارد. بر این اساس می‌توان شغل مهندسی تونل را از حوزه‌های مهندسی دارای اهمیت بالا به حساب آورد. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
رشته مهندسی تونل و فضاهای زیرزمینی
مهندسی تونل و فضاهای زیرزمینی، به عنوان یکی از گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی معدن به شمار می‌رود. این گرایش همچنین نزدیکی زیادی با رشته مهندسی عمران دارد؛ چرا که ساختن تون و حفره‌های زیر زمینه با طول زیاد نیاز به رعایت اصول ساختاری و ایمنی سازه دارند تا شرایط لازم و امنیت بالا را در این قبیل سازه‌ها فراهم کند.
دروس این رشته به منظور افزایش کارایی کارشناسان مهندسی معدن و عمران و ایجاد زمینه کافی برای درک و توسعه آنچه در مرزهای فناوری در این زمینه می‌گذرد، تدوین شده است. فارغ‌التحصیلان با گذراندن دروس تخصصی این رشته، می‌توانند در پروژه‌های تحقیقاتی، اجرایی و نظارتی در زمینه‌های طراحی روش‌های حفر، نگهداری و سیستم‌های پشتیبانی انواع تونل‌ها و فضاهای زیرزمینی و حفره‌های معدنی و… فعالیت نمایند. در ادامه جهت افزایش آگاهی شما، برخی از مهم‌ترین دروس تخصصی این رشته را بیان خواهیم کرد که عبارت‌اند از:
- ژئو مکانیک پیشرفته
- روش‌های عددی در ژئو مکانیک
- مبانی طراحی و تحلیل فضاهای زیرزمینی
- ریاضیات مهندسی پیشرفته
- سازه‌های بتنی و فلزی در تونل سازی
- تهویه پیشرفته در فضاهای زیرزمینی
- زه کشی و آبکشی پیشرفته در فضاهای زیرزمینی
- بازرسی تعمیر و نگهداری تونل‌ها
- مدیریت پروژه در تونل سازی
- و…
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش آزمایش های صحرایی در مهندسی ژئوتکنیک – کلیک کنید.
- آموزش تشریح آزمایش ژئوفیزیک Geophysical Experiment – کلیک کنید.
- آموزش کاربرد آنالیز تصویر در علوم زمین – کلیک کنید.
- آموزش تهیه نقشه زمین شناسی در GIS با آرک مپ ArcMap – کلیک کنید.
- آموزش پردازش تصاویر ماهواره ای با نرم افزار ENVI – کلیک کنید.
- آموزش مقدماتی ENVI برای تجزیه و تحلیل سنجش از دور – کلیک کنید.
حوزه های کاری شغل مهندسی تونل
شغل مهندسی تونل در حوزه‌های متنوعی کاربرد دارد و از این نظر قدرت انتخاب نسبتاً خوبی در زمینه کاریابی ایجاد می‌کند. هر چند در مجموع، اصول و مبانی شغلی در هر حوزه یکسان است و تنها در جزئیات تفاوت دارد. بر این اساس مهم‌ترین حوزه‌های شغلی برای مهندسان تونل را می‌توان موارد زیر دانست:
- حوزه حمل و نقل جاده‌ای و احداث تونل در نواحی کوهستانی
- حمل و نقل ریلی و ایجاد شبکه زیرزمینی مترو در کنار حفر تونل‌های راه‌آهن خرج از شهر
- سدسازی جهت ایجاد کانال‌های انحرافی آب و همچنین کانال‌های آب نیروگاه برق‌آبی
- پدافند غیرعامل در حوزه ساخت پناهگاه‌های زیر زمینی و انبار
- زه کشی و آبکشی شهرها خصوصاً در مناطق پرباران
- ساخت مخازن هیدروکربوری زیرزمینی
- و…
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش زمین شیمی – کلیک کنید.
- آموزش شیمی معدنی ۱ – کلیک کنید.
- آموزش شیمی معدنی ۲ – کلیک کنید.
- آموزش خواص سنگ های مخازن نفت و گاز – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش مهندسی مواد – کلیک کنید.
وظایف و مسئولیت های شغل مهندسی تونل
حال که با شغل مهندسی تونل و حوزه‌های کاری در این زمینه آشنا شدید، بهتر است وظایف و مسئولیت‌های اصلی این شغل را نیز بشناسید. در واقع اگر به فعالیت در این زمینه علاقه‌مند هستید، با شناخت وظایفی که در آینده از شما انتظار می‌رود، می‌توانید دید نسبتاً خوبی از آینده شغلی خود به دست بیاورید. اصلی‌ترین موارد عبارت‌اند از:
- کسب دانش و مهارت فنی در زمینه سازه‌های بتنی، فولادی و تجهیزات حفر تونل
- تلاش برای به دست آوردن دانش روز دنیا در زمینه مهندسی تونل
- بررسی مناطق مختلف و امکان‌سنجی اجرای پروژه از طریق نمونه‌برداری و آزمایش
- طراحی سازه‌های زیرزمینی از نظر مقاومت و ایمنی
- نظارت بر اجرای پروژه‌های حفر تونل و فضاهای زیرزمینی
- توجه به مسائل زیست‌محیطی در زمینه تونل سازی
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش ایمنی در ساختمان و معدن – کلیک کنید.
- آموزش مقدماتی بهسازی خاک – کلیک کنید.
- آموزش رایگان اصول خردایش و سنگ شکنی – کلیک کنید.
- آموزش خردایش پیشرفته – کلیک کنید.
- آموزش فلوتاسیون – کلیک کنید.
- آموزش رایگان احیای اکسید فلزات – کلیک کنید.
- آموزش نقش ابزار دقیق در مهندسی ژئوتکنیک – کلیک کنید.
مهارت های مورد نیاز شغل مهندسی تونل
فعالیت به عنوان یک مهندس و متخصص، شامل مجموعه‌ای از مهارت‌ها است. مهارت‌هایی که باید در کنار آموزش آکادمیک به آن‌ها توجه شود. در واقع زمانی که به عنوان مهندس تونل در یک پروژه مشغول به کار می‌شوید، این توانایی‌های کلی شما است که موجب نشاند دادن عملکرد درست و با کیفیت می‌گردد. بر این اساس، نیاز است مجموعه‌ای از مهارت‌ها و توانایی‌ها را در خود تقویت نمایید که عبارت‌اند از:
- آشنایی با علوم پایه
- آشنایی با زبان انگلیسی
- مهارت کار گروهی
- توانایی مدیریت
- توانایی تحقیق و پژوهش
- مهارت‌های نرم‌افزاری
در ادامه هر یک از موارد فوق را تشریح خواهیم کرد.
آشنایی با علوم پایه
مبانی اصلی مهندسی در ساخت تونل و فضاهای زیرزمینی، همانند مباحث به کار رفته در مهندسی عمران است. در واقع با در نظر گرفتن روابط ریاضی و فیزیک کلاسیک است که یک تونل پا بر جا خواهد ماند. به همین دلیل ضروری است که تلاش کنید علوم پایه را به خوبی فرا بگیرید تا بر قوانین مهندسی سازه‌های زیرزمینی مسلط باشید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش ریاضی پایه دانشگاهی – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش ریاضیات – کلیک کنید.
- آموزش هندسه دیفرانسیل برای عمران و نقشه برداری – کلیک کنید.
- آموزش فیزیک حالت جامد ۱ – کلیک کنید.
- آموزش فیزیک حالت جامد ۱ – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش دروس فیزیک – کلیک کنید.
- آموزش سنگ شناسی رسوبی – کلیک کنید.
- آموزش سنگ شناسی دگرگونی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان طبقه بندی و نامگذاری در سنگ شناسی آذرین (+)
- آموزش سنگ شناسی آذرین – کلیک کنید.
- آموزش رایگان اساس تقسیم بندی کانی ها – کلیک کنید.
- آموزش کانی شناسی – کلیک کنید.
- آموزش مبانی کانه آرایی – کلیک کنید.
- آموزش مهندسی انفجار – بخش اول – کلیک کنید.
- آموزش زمین شناسی پایه – کلیک کنید.
- آموزش مقدماتی زمین شناسی اقتصادی – کلیک کنید.
- آموزش زمین شناسی فیزیکی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان گروه هالیدها – کلیک کنید.
- آموزش رایگان سینتیک اجسام صلب در صفحه – معادلات کلی حرکت، معادلات گشتاور (+)
- آموزش مدل سازی عددی انفجار با نرم افزار LS-DYNA – کلیک کنید.
- آموزش رایگان سینماتیک ذرات – حرکت مستقیم الخط در دینامیک مهندسی (+)
آشنایی با زبان انگلیسی
تسلط بر زبان انگلیسی، مهارتی است که باعث می‌شود همواره امکان افزایش دانش خود را داشته باشید. از این طریق قادر به استفاده از منابع انگلیسی و همچنین همکاری با دانشمندان و مهندسان تونل از دیگر کشورها هستید. این موضوع در سال‌های اخیر و با ارائه تکنیک‌ها و تجهیزات نوین ساخت تونل، اهمیت بیشتری نیز یافته است. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رایگان روش های یادگیری واژگان زبان انگلیسی و به کارگیری آن ها (+)
- آموزش اصول مذاکره به زبان انگلیسی – کلیک کنید.
- آموزش ۱۱۰۰ واژه ضروری – زبان انگلیسی – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش زبان – کلیک کنید.
مهارت کار گروهی
معمولاً ساخت تونل با کاربردهای مختلف، به واسطه همکاری و تلاش گروه‌های بزرگ مهندسان، تکنسین‌های تجهیزات و کارگران انجام می‌شود. وظایف گوناگونی نظیر نمونه‌برداری، آزمایش خاک، آزمایش بتن، طراحی و شبیه‌سازی تونل و همچنین به‌کارگیری تجهیزات پیشرفته خاک‌برداری، به واسطه همکاری متخصصان در حوزه‌های گوناگون انجام می‌شود. با این حال تمام افراد حاضر در پروژه، در راستای هدف کلی یعنی احداث تونل با استاندارهای مشخص شده و در زمان مقرر فعالیت می‌کنند. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش موفقیت در کار تیمی – اصول تیم سازی (+)
- آموزش مدیریت تعارض – کلیک کنید.
- آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر در سازمان ها (+)
- آموزش مدیریت تغییر و پیاده سازی آن در سازمان ها (+)
- مجموعه آموزش توسعه مهارت فردی (+)
توانایی مدیریت
شما باید به عنوان مهندس تونل، توانایی مدیریت تیم‌های تخصصی فعال در پروژه‌ها را داشته باشید و معیارهای ساخت تونل را به تمام کارکنان مجموعه یادآوری کنید. به این ترتیب است که از تمام منابع و نیروی انسانی موجود با حداکثر بهره‌وری استفاده می‌شود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش اصول مدیریت – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت عملیات خدمات – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت دانش در سازمان های نوین – کلیک کنید.
- آموزش رهبری مثبت گرا – کلیک کنید.
- آموزش رهبری و مدیریت در کسب و کار – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت تمرکز و توجه و راه های افزایش آن – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت در شرایط ابهام – کلیک کنید.
- آموزش آشنایی با استانداردهای سیستم مدیریت و گواهینامه های ایزو ISO (+)
توانایی تحقیق و پژوهش
هر ساله سمینارهای مختلفی در رابطه با ساخت انواع تونل و معرفی تجهیزات حفاری برگزار می‌شود. از طرفی با انجام تحقیقات علمی گسترده، مقالات متعددی در این زمینه تدوین شده و در اختیار مهندسان تونل قرار می‌گیرد. به این ترتیب با برخورداری از توانایی تحقیق و پژوهش، قادر خواهید بود ضمن استفاده از پژوهش‌های علمی، خود نیز به فکر نوآوری و اجرای شیوه‌های نوین در کارتان باشید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مهارت های عمومی پژوهش – کلیک کنید.
- آموزش رایگان درک روش های پژوهش ترکیبی – کلیک کنید.
- آموزش روش شناسی پژوهش های کیفی و آمیخته در مدیریت – کلیک کنید.
مهارت های نرم‌افزاری
نرم‌افزارهای به عنوان ابزارهای نوین سهم بزرگی از موفقیت پروژه‌های مهندسی را بر عهده دارند. استفاده از این ابزارها دقت عملیات را بالا می‌برد، طراحی و شبیه‌سازی‌های دقیقی ایجاد می‌کند و از سوی دیگر در زمان و هزینه اجرای پروژه صرفه‌جویی به عمل می‌آورد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش نرم افزار دیتاماین (Datamine) – کلیک کنید.
- آموزش نرم افزار پترل (Petrel) برای معدن و زمین شناسی – کلیک کنید.
- آموزش تحلیل داده های معدنی با نرم افزار مینی تب Minitab – کلیک کنید.
- آموزش رایگان تحلیل حساسیت در نرم افزار Slide – کلیک کنید.
- آموزش تحلیل پایداری شیب با نرم افزار اسلاید Slide – کلیک کنید.
- آموزش رایگان تحلیل احتمالاتی در کل شیب با نرم افزار Slide – کلیک کنید.
- آموزش مدل سازی سه بعدی به روش فتوگرامتری با فتواسکن Agisoft PhotoScan (+)
- آموزش نرم افزار راک ورکز RockWorks – کلیک کنید.
- آموزش تهیه نقشه زمین شناسی در GIS با آرک مپ ArcMap – کلیک کنید.
- آموزش تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم افزار SAS ساس – کلیک کنید.
- آموزش پردازش تصاویر ماهواره ای با نرم افزار ENVI – کلیک کنید.
- آموزش مقدماتی ENVI برای تجزیه و تحلیل سنجش از دور – کلیک کنید.
- آموزش نرم افزار FLAC3D پیشرفته – کلیک کنید.
لیست نرم افزارهای تخصصی مهندسی تونل
با توجه به پیچیدگی محاسبات در احداث تونل و از طرف دیگر هزینه بالای وجود خطا در طراحی تونل، استفاده از نرم‌افزارهای مهندسی در این زمینه بسیار رایج است. از این طریق می‌توان ضمن انجام دقیق محاسبات مربوط به پایداری و ایمنی سازه، با ایجاد شبیه‌سازی‌های گرافیکی، دید مناسبی از پروژه‌ها ایجاد نمود. در ادامه تعدادی از بهترین نرم‌افزارهای تخصصی شغل مهندسی تونل را به شما معرفی می‌کنیم که عبارت‌اند از:
- نرم‌افزار AutoCAD Civil 3D
- نرم‌افزار Plaxis
- نرم‌افزار Phase2
- نرم‌افزار UDEC-3DEC
- نرم‌افزار UnWedge
جهت افزایش آگاهی شما کاربرد هر یک از وارد فوق را در ادامه تشریح خواهیم کرد.
نرم افزار AutoCAD Civil 3D
اتوکد به عنوان یکی از پراستفاده‌ترین مجموعه نرم‌افزارهای مهندسی شناخته می‌شود که نسخه‌های متعددی ارائه کرده است. نسخه AutoCAD Civil 3D نیز برای طراحی پروژه‌های راهسازی و تونل سازی کاربرد دارد و در مجموع، تمامی محاسبات عملیات خاک‌برداری و محاسبه پروفیل‌های طولی و عرضی با این نرم‌افزار انجام می‌گیرد. از طرفی امکان تراز بندی و لایه‌بندی سطح‌ها و زمین‌ها، ایجاد راه، تونل و… به صورت اتوماتیک و استاندارد را می‌توان از دیگر مزایای نرم‌افزار دانست. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
نرم افزار Plaxis
پلکسیس (Plaxis) از ابزارهای کامپیوتری تخصصی در زمینه پروژه‌های مربوط به خاک است. از آنجا که در حوزه ساخت تونل و فضاهای زیرزمینی، بررسی ویژگی‌های خاک اهمیت بسیار زیادی دارد، می‌توان از Plaxis به خوبی استفاده کرد. در واقع تحلیل سازه‌هایی هم چون تونل‌ها، خاک‌ریزها، معادن و… به واسطه ارائه تحلیل‌های غیرخطی وابسته به زمان عملی می‌شود. به این ترتیب نرم‌افزار بر اساس روش اجزاء محدود، مدل‌سازی دقیقی را از مراحل احداث تونل در اختیار شما قرار خواهد داد. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
نرم افزار Phase2
نرم‌افزار Phase2 برای تمامی کسانی که در رشته‌های مرتبط با خاک و زمین در حال فعالیت هستند کاربرد دارد. به طور خاص می‌توان گفت این نرم‌افزار برای مهندسین در طرح‌های حفره‌های مواد معدنی، تونل، مهندسین شاغل در شرکت‌های ژئوتکنیکی و نیز دانشجویان رشته معدن و ژئوتکنیک مفید می‌باشد.
نرم افزار UDEC-3DEC
نرم‌افزار Itasca UDEC یکی از نرم‌افزارهای طراحی و مدل‌سازی پروژه‌هایی همچون تونل، سد، نیروگاه‌های برق آبی و… بر اساس روش‌های تحلیلی می‌باشد. این نرم‌افزار که مبنای آن بر اساس روش‌های محاسبات عددی استوار است؛ خاک و سنگ‌های محل احداث تونل را به صورت جزء به جزء شبیه‌سازی می‌کند. شایان ذکر است که از نسخه UDEC برای شبیه‌سازی دوبعدی و از نسخه 3DEC به منظور شبیه‌سازی سه بعدی استفاده می‌شود.
نرم افزار UnWedge
این نرم‌افزار به عنوان ابزاری مفید و کارساز برای مهندسانی به شمار می‌رود که با تونل، فضاهای زیر زمینی و مغارها سر و کار دارند. با استفاده از این ابزار کامپیوتری، امکان سنجش میزان پایداری فضاهای زیر سطح زمین از طریق محاسبات ضریب ایمنی و نگه‌دارندگی سیستم وجود دارد. به این ترتیب مهندسان تونل با استفاده از نرم‌افزار UnWedge مهم‌ترین پارامتر در ساخت تونل، یعنی پایداری آن را بررسی می‌کنند.
- مجموعه آموزش مهندسی معدن و ژئوتکنیک: اینجا را کلیک کنید (+).
- مجموعه آموزش نقشه برداری و فتوگرامتری: اینجا را کلیک کنید (+).
- آموزش زبان تخصصی زمین شناسی: اینجا را کلیک کنید (+).
سخن پایانی
تونل سازی در ایران و در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی داشته است و در موارد زیادی از جمله سدسازی و کاربردهای نظامی شاهد اجرای پروژه‌های عظیمی توسط مهندسان ایرانی بوده‌ایم. بر این اساس و با توجه ویژه‌ای که به حوزه احداث تونل در کشور می‌شود؛ این عرصه محیط مناسبی برای اشتغال خواهد بود. به این ترتیب در صورت علاقه‌مندی به شغل مهندسی تونل، توصیه می‌کنیم با دید روشن و تلاش برای کسب دانش و تخصص وارد این عرصه شوید.
در پایان از این که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید سپاسگزاریم. لطفاً لینک این مقاله را از طریق شبکه‌های اجتماعی در اختیار دوستان خود نیز قرار دهید و با ارائه نظرات و پیشنهاد‌هایتان به صورت کامنت ما را در بهبود مطالب این نوشتار یاری کنید. پیروز و موفق باشید.
