به تدریج و با گسترش صنایع مختلف، سه موضوع اصلی در رابطه با محیط‌های کاری مورد توجه قرار گرفت. در واقع، سلامت (Health)، ایمنی (Safety) و محیط زیست (Enviroment) موضوعاتی هستند که باید به منظور بهتر شدن شرایط نیروی کار و کمک به حفاظت از محیط زیست بررسی شوند. به همین دلیل در صنایع مختلف، موقعیت‌های کاری تحت عنوان شغل مهندسی HSE ایجاد شده است که بر این موارد نظارت کنند و در کنار تضمین بهداشت حرفه‌ای و امنیت محیط کار، اقدامات لازم را به منظور جلوگیری از آلودگی محیط زیست انجام دهند.
به این ترتیب، علاوه بر ارتقا سطح کیفی محیط‌های کاری، به مسائل زیست محیطی نیز توجه میشود. در این راستا و به دلیل اهمیت رعایت این موارد در صنایع کشور، ضروری است که به تربیت متخصصان برای تصدی شغل مهندسی ایمنی توجه شود. بنابراین تلاش می‌کنیم که در این مقاله، تمام جوانب شغل مهندسی HSE از جمله مهارت‌های مورد نیاز، وظایف و مسئولیت‌ها، حوزه‌های کاری و نرم‌افزارهای این شغل را مورد بررسی قرار دهیم و شما را با حوزه کاری مهندسی ایمنی آشنا نماییم. لطفاً تا انتها با این نوشته از «مجله اینترنتی کاپریلا» همراه باشید.
شغل مهندسی HSE چیست؟
اولین بار در سال ۱۹۷۰ میلادی در کشور آمریکا، قانونی تحت عنوان حق کارگران و کارکنان نسبت به شناخت خطرات و مشکلات محیط کارشان به تصویب رسید. این قانون که بعداً تکمیل و در قالب مقررات HSE معرفی شد، ابتدا در صنایع نفت اجرا گردید. در ایران نیز از سال ۱۳۵۳ بند ۲۶ قانون آن زمان، شرکت نفت را مکلف به رعایت اصولی به منظور حفظ میراث ملی و محیط زیست نمود. پس از آن نیز شرکت‌های نفتی فعال در ایران به تدریج اصول HSE را تکمیل کرده و گسترش دادند.
به این ترتیب با گذشت زمان، اهمیت حفظ ایمنی و سلامت پرسنل فعال در صنایع و حفاظت از محیط زیست بیش از پیش درک شد. به همین دلیل در تمام حوزه‌های صنعتی بخش ایمنی و حفاظت راه اندازی شد و متخصصانی جهت نظارت بر اصول HSE به کار گمارده شدند. این افراد با کسب دانش و آگاهی تحت عنوان شغل مهندسی HSE وظیفه نظارت و کنترل پروژه‌های مختلف را بر عهده دارند.
شایان ذکر است که در این شغل، سه هدف اصلی دنبال میشود و تمام اقدامات انجام شده در راستای دستیابی به این سه هدف هستند که عبارت‌اند از:
- حفظ سلامت کارکنان و کارگران
- رعایت مسائل ایمنی جهت پیشگیری از وقوع حوادث شغلی
- جلوگیری از آلودگی محیط زیست و ورود آلاینده‌ها به طبیعت
- دوره ویدئویی آموزش قوانین و استانداردهای ایمنی، بهداشت و محیط زیست HSE: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش ایمنی کار در فضای بسته: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش سیستم HSE-MS مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست ISO14001: اینجا را کلیک کنید (+).
رشته‌های مرتبط با شغل مهندسی HSE (مهندسی ایمنی)
با گذشت زمان، نیاز به تربیت متخصصان آشنا به اصول HSE و اجرای مقررات ایمنی و بهداشت محیط کار افزایش یافت. به همین دلیل دانشگاه‌های مختلف اقدام به راه اندازی دوره‌های تخصصی رشته مهندسی ایمنی نمودند. این رشته بسیار جذاب مهندسی، بین‌رشته‌ای است که در حوزه‌های مختلف مهندسی صنایع، مهندسی شیمی، مکانیک، فیزیک، عمران ،نفت ،گاز ،متالوژی، بهداشت حرفه‌ای، بهداشت محیط و محیط زیست، کاربردی وسیع دارد.
در مقطع کارشناسی چند رشته در دانشگاه‌های کشور و از طریق کنکور ریاضی دانشجو می‌پذیرند که مرتبط با شغل مهندسی HSE هستند. این رشته‌ها عبارت‌اند از:
- مهندسی ایمنی صنعتی
- مهندسی ایمنی و بازرسی فنی
- مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار
در ادامه در مورد هر یک از رشته‌های فوق توضیحات لازم را ارائه می‌دهیم.
مهندسی ایمنی صنعتی
رشته مهندسی ایمنی صنعتی در راستای تأمین نیروهای ماهر و متخصص جهت تضمین رعایت اصول و مقررات ایمنی در صنایع مختلف ایجاد شد. دانش‌آموختگان این رشته با گذراندن واحدهای درسی مختلف در رابطه به مفاهیم صنعتی و ایمن سازی محل کار به عنوان ناظر در کارخانه‌ها، خطوط تولید و پروژه‌های مختلف مشغول به کار می‌شوند. البته این رشته دانش کافی جهت فعالیت در حوزه‌های دیگر نظیر آموزش، مدیریت، کار آزمایشگاهی و… را نیز در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد.
شایان ذکر است که علم ایمنی با مسائلی از قبیل مدیریت، بازاریابی و فروش، مهندسی، تکنولوژی، آموزش و پرورش، بهداشت و سلامتی، قانون و مقررات و دیگر مسائلی از این قبیل، مرتبط است. از این جهت، متخصصین ایمنی باید با مسائل گوناگونی آشنا شوند و اطلاعات خود را افزایش دهند. به عنوان مثال موضوعاتی همچون فیزیک، شیمی، روان شناسی، آمار، ریاضیات ، تاریخ، مدیریت، ارتباطات، بازاریابی، سازمان‌های دولتی و مقررات مربوطه، در دانشگاه به دانشجویان رشته مهندسی ایمنی صنعتی ارائه می‌شوند. در ادامه نیز به معرفی دروس تخصصی این رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی می‌پردازیم که عبارت‌اند از:
- ایمنی در برق
- اعلام و اطفاء حریق
- دیگ‌ها و ظروف تحت فشار
- عوامل شیمیایی محیط کار
- حفاظت صنعتی
- ایمنی در ساختمان و معدن
- عوامل فیزیکی محیط کار
- جمع آوری فاضلاب و زباله‌های صنعتی
- ارگونومی
- بیماری‌های شغلی و اورژانس طب کار
- تهویه صنعتی
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش ارگونومی در محیط های صنعتی و اداری – کلیک کنید.
- آموزش اصول و کلیات بهداشت حرفه ای – کلیک کنید.
- آموزش مبحث ۱۲ (مبحث دوازدهم) مقررات ملی ساختمان – ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا (+)
- آموزش رایگان معرفی عوامل زیان آور محیط کار در اصول و کلیات بهداشت حرفه ای (+)
- آموزش اصول ایمنی در برق – کلیک کنید.
- آموزش سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی OHSAS 18002:۲۰۰۸ – کلیک کنید.
- آموزش تجهیز و اداره کارگاه – کلیک کنید.
مهندسی ایمنی و بازرسی فنی
امروزه گسترش صنایع و استفاده از خطوط تولید مکانیزه، نیاز به رعایت استانداردهای مدیریت و ایمنی محیط کار را افزایش داده است. با تهیه و تدوین راهکارهایی به منظور بازرسی فرآیندها و مراحل تولید در بخش‌های مختلف صنعت، می‌توان از بروز حوادث و ایجاد مشکلات در محیط کار جلوگیری کرد. در این راستا، رشته مهندسی ایمنی و بازرسی فنی با هدف تربیت متخصصانی جهت رعایت اصول ایمنی در صنایع ایجاد شده است. با به‌کارگیری دانش‌آموختگان این رشته، می‌توان امیدوار بود که ایمنی، سلامت و حفاظت محیط زیست به بخش‌های جدایی ناپذیر پروژه‌های مختلف تبدیل شوند.
در واقع مهندس ایمنی سعی می‌کند که میزان نارسایی‌ها در فرآیندهای گوناگون را تشخیص داده و آنها را کاهش دهد. شایان ذکر است که وظیفه‌ی یک مهندس ایمنی از ابتدای پروژه شروع میشود و تا مراحل طراحی و توسعه محصول را کنترل می‌کند. همچنین در این مراحل، از نمونه‌های اولیه و مدل‌های رایانه‌ای برای ارزیابی خطرات استفاده می‌کنند.
جهت آموزش متخصصان در این حوزه یک سری مباحث درسی در دانشگاه‌های کشور به دانشجویان ارائه میشود. مهم‌ترین دروس تخصصی رشته مهندسی ایمنی و بازرسی فنی عبارت‌اند از:
- اصول حفاظت محیط زیست
- ایمنی در صنایع
- روش‌های پیشگیری از خوردگی
- تکنولوژی فرآیندهای پتروشیمی
- الکتروشیمی و آزمایشگاه
- متالورژی فیزیکی و آزمایشگاه
- شناخت دستگاه‌ها و ماشین آلات صنعتی
- آزمایشگاه خوردگی و حفاظت
- متالورژی جوشکاری و عملیات حرارتی
- متالورژی مکانیکی و آزمایشگاه
- تست‌های غیر مخرب و آزمایشگاه
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مهندسی فاکتورهای انسانی – ارگونومی – کلیک کنید.
- آموزش مبحث ۱۶ (مبحث شانزدهم) مقررات ملی ساختمان – تاسیسات بهداشتی ساختمان (+)
- آموزش رایگان آشنایی با اصول اختلالات اسکلتی و عضلانی – کلیک کنید.
- آموزش ایمنی در ساختمان و معدن – کلیک کنید.
- آموزش رایگان انتشارات مرجع در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OHSAS 18002:۲۰۰۸) (+)
- آموزش طراحی مقدماتی سیستم آبرسانی ساختمان – کلیک کنید.
- آموزش دوایر کنترل کیفیت (QCC) – کلیک کنید.
مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار
بهداشت حرفه‌ای و ایمنی شغلی، مباحثی همچون رعایت اصول بهداشتی، ایمنی محل کار و تجهیزات، امنیت روانی کارکنان و… را در برمی‌گیرد. در واقع کارگران و کارکنان یک مجموعه بر اساس اصولی که مهندسان بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار فرا می‌گیرند، باید از جنبه‌های مختلف مورد توجه باشند تا خطری متوجه سلامت و امنیتشان نگردد. فارغ‌التحصیلان این رشته با اطلاع از استاندارهای ملی و بین‌المللی، تلاش می‌کنند محیط صنایع را از نظر پروتکل‌های کاری ارتقا دهند. به این ترتیب علاوه بر افزایش بازدهی پرسنل، سلامت آنها نیز حفظ خواهد شد.
بهداشت حرفه‌ای کلیه جنبه‌های بهداشت و ایمنی در محیط کار را پوشش می‌دهد و تمرکز جدی در پیشگیری اولیه از خطرات دارد. در واقع سلامت کارگران دارای چندین عامل تعیین کننده است از جمله عوامل خطر در محیط کار منجر به سرطان، تصادفات، بیماری‌های اسکلتی عضلانی، بیماری‌های تنفسی، کاهش شنوایی، بیماری‌های گردش خون، اختلالات مرتبط با استرس و بیماری‌های واگیردار و سایر موارد میشود. کارشناسان رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار وظیفه دارند تمام این خطرات را شناسایی و از بروز آنها برای کارکنان جلوگیری کنند.
به منظور افزایش آگاهی شما از رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار در ادامه لیستی از مهم‌ترین دروس تخصصی مقطع کارشناسی این حوزه تحصیلی را بیان می‌کنیم که عبارت‌اند از:
- روشنایی در محیط کار
- ایمنی در محیط کار
- صدا و ارتعاش در محیط کار
- ارزیابی و مدیریت ریسک
- تنش‌های حرارتی در محیط کار
- مهندسی فاکتورهای انسانی 1 و 2
- بهداشت پرتوها
- سم شناسی شغلی
- دینامیک گازها و آئروسل
- مبانی نمونه برداری از آلاینده‌های هوا
- مبانی کنترل آلودگی هوا
- تجزیه و ارزشیابی نمونه‌های هوا
- بیماری‌های شغلی
- سیستم‌های مدیریت یکپارچه
- طراحی تهویه صنعتی
- اپیدمیولوژی بیماری‌های شغلی
- ایمنی در محیط کار 1 و 2
- کلیات محیط زیست
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش بهداشت حرفه ای و ایمنی در چارچوب ۴۵۰۰۱ ISO – کلیک کنید.
- آموزش ایمنی و بهداشت صنعتی – کلیک کنید.
- آموزش بهداشت و ایمنی مواد غذایی – بخش یکم – کلیک کنید.
- آموزش اصول نگهداری مواد غذایی – کلیک کنید.
حوزه های کاری شغل مهندسی HSE
هرچند شغل مهندسی HSE در ابتدا به منظور کاهش ریسک و بهبود استانداردهای ایمنی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایجاد شد؛ با این وجود در حال حاضر نمی‌توان آن را محدود به صنعت خاصی دانست. به این ترتیب در تمام صنایع می‌توان ضرورت حضور مهندسان ایمنی را دریافت. در واقع مباحث مربوط به ایمنی، سلامت و محیط زیست که ارکان اصلی نظارت در صنعت را تشکیل می‌دهند در هر فعالیت کاری باید رعایت شوند. با این وجود هنوز هم مهم‌ترین حوزه‌های کاری شغل مهندسی HSE مربوط به صنایع پرخطری نظیر تولید مواد هیدروکربنی، صنعت انرژی، خودروسازی، صنایع نظامی و… میشود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان – علائم و تابلوها + حل مسائل – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت ایمنی فرایند PSM بر اساس الگوی CCPS – کلیک کنید.
وظایف و مسئولیت های مهندسی ایمنی صنایع
مهم‌ترین موضوع در مورد مشاغلی همچون شغل مهندسی HSE که با حوزه ایمنی و سلامت انسان و محیط زیست سر و کار دارند، بحث وظایف و مسئولیت‌ها است. در این شغل هر گونه سهل انگاری در کار منجر به بروز سوانح کاری یا آسیب رسیدن به کارگران و کارکنان مجموعه می‌گردد. نمونه بارز این مسئولیت سنگین را می‌توان در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مشاهده کرد. جایی که بروز هر خطا باعث حوادثی همچون آتش سوزی، انفجار، نشت مواد سمی یا آلاینده‌ها در محیط و… میشود به همین دلیل ضروری است که شما به عنوان «مهندس اچ اس ای» با مهم‌ترین وظایف و مسئولیت‌های شغلتان آشنا شوید که در ادامه بیان خواهیم کرد:
- بررسی و نظارت بر مسائل مربوط به ایمنی، بهداشت محیط کار و حفاظت از محیط زیست
- شناسایی خطرات احتمالی محیط کار و تلاش برای ارائه راهکارهایی جهت جلوگیری از آسیب به کارکنان
- نظارت بر عملکرد صحیح تمامی فرآیندها، ماشین آلات، تجهیزات و…
- ثبت تمامی آسیب‌ها و نواقص موجود در سیستم‌های صنعتی و ارائه گزارش به مدیر مربوطه
- تدوین و بروزرسانی قوانین و مقررات مرتبط با ایمنی جهت حفظ ایمنی محیط کار
- پیاده‌سازی نکات ایمنی جهت حفظ جان کارگران در حین کار
- تهیه چک لیست‌های لازم جهت حفظ ایمنی کارکنان
- آموزش موارد ایمنی به کارکنان جهت رعایت در حین کار
- آموزش اقدامات اولیه در زمان وقوع حوادث
- شناسایی، نمونه برداری، اندازه گیری و ارزشیابی عوامل زیان آور محیط کار
- بررسی مواد سمی یا آلاینده‌های موجود در صنایع
- تعیین ساز و کارهایی جهت خروج از شرایط بحرانی
- تعیین محل‌های امن جهت استقرار نیروها در مواقع بروز خطر
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش تجهیزات حفاظت فردی PPE – کلیک کنید.
- آموزش مقدماتی مدیریت اجرایی کارهای ساختمانی – کلیک کنید.
- آموزش کار با دستگاه لومینومتر برای سنجش میزان آلودگی سطوح – کلیک کنید.
- آموزش الزامات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ISO 45001:۲۰۱۸ – کلیک کنید.
- آموزش بهداشت دانش آموزان و مدارس – کلیک کنید.
مهارت های مورد نیاز شغل مهندسی ایمنی
هر گاه یک شغل مهندسی جهت ارائه خدمات تخصصی و انجام وظایف مشخص، تعریف میشود. انتظار می‌رود افرادی که قصد تصدی این شغل را دارند، از یک سری توانایی‌ها و مهارت‌ها برخوردار باشند. در واقع این امر نه تنها در زمان گزینش و استخدام، بلکه در طول خدمت و در انجام وظایف محوله بسیار مفید خواهد بود. در این راستا، قصد داریم مهم‌ترین مهارت‌های مورد نیاز شغل مهندسی HSE را به شما معرفی کنیم که عبارت‌اند از:
- آشنایی به زبان انگلیسی
- آشنایی به مسائل فنی
- توانایی کار عملیاتی
- توانایی مدیریت
- مهارت ارتباطی
- توانایی برنامه ریزی
- دقت نظر و توجه بالا
- آشنایی با نرم‌افزارهای مختلف
به منظور افزایش آگاهی شما، در ادامه هر یک از نرم‌افزارهای فوق را تشریح خواهیم کرد.
آشنایی به زبان انگلیسی
زبان انگلیسی به عنوان یک زبان بین‌المللی شناخته میشود و بهترین راه ارتباط میان افرادی از کشورهای مختلف است. از آنجا که یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های کاری شغل مهندسی HSE صنایع نفت و گاز می‌باشد و در این صنعت اکثر دستورالعمل‌ها به زبان انگلیسی تهیه شده‌اند؛ ضروری است که با این زبان آشنا باشید. از طرفی همواره سازمان‌های بین‌المللی نظارت و بازرسی محیط کار و محیط زیست، دستورالعمل‌های جدیدی جهت بهبود وضعیت صنایع در جهان طرح ریزی می‌کنند. در این راستا، شما باید با مطالعه مداوم این دستورالعمل‌ها، دانش خود را به روز نگه دارید و شیوه‌های نوینی جهت حفظ سلامت کارگران و کارکنان و همچنین حفاظت از محیط زیست به کار ببرید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش رایگان روش های یادگیری واژگان زبان انگلیسی و به کارگیری آن ها (+)
- آموزش اصول مذاکره به زبان انگلیسی – کلیک کنید.
- آموزش ۱۱۰۰ واژه ضروری – زبان انگلیسی – کلیک کنید.
- مجموعه آموزش زبان – کلیک کنید.
آشنایی به مسائل فنی
زمانی که در صنایع گوناگون به عنوان بازرس و مهندس ایمنی فعالیت می‌کنید، باید با مسائل فنی حوزه کاری خود آشنا باشید. این موضوع به شما کمک می‌کند خطرات احتمالی فرآیندها و تجهیزات را بشناسید و اقدامات لازم را در زمینه استاندارهای HSE انجام دهید. از طرفی همان‌گونه که ذکر شد، یکی از وظایف شما صدور مجوز فعالیت در بخش‌های مختلف پروژه‌های صنعتی است در حالی که بدون برخورداری از دانش فنی، با مراحل کار و نحوه صحیح استفاده از تجهیزات آشنا نخواهید بود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش فیزیک بهداشت – کلیک کنید.
- آموزش آشنایی با مسمومیت غذایی و راه های پیشگیری از آن – کلیک کنید.
- آموزش ایمونولوژی Immunology – کلیک کنید.
توانایی کار عملیاتی
جز در مواردی همچون بخش‌های طراحی فرآیندهای ایمنی و مدیریتی، در اکثر موارد نیاز است مهندس HSE با حضور فعال در نواحی صنعتی و عملیاتی وظایف خود را به انجام برساند. این امر نیز تنها زمانی ممکن است که شما به عنوان مهندس ایمنی در این مناطق حضور داشته باشید و کار خود را انجام دهید. کار در چنین شرایطی نیز مشکلات و سختی‌های خاص خود را به همراه دارد. به عنوان مثال بدی آب و هوا، دوری از خانواده، شرایط غذا و آب نا‌مناسب، راه‌های ارتباطی محدود و… مشکلاتی است که باید در مناطق عملیاتی با آنها مواجه شوید.
توانایی مدیریت
رعایت اصول سه‌گانه ایمنی (امنیت، سلامت و محیط زیست) نیاز به مدیریت صحیح پرسنل، فرآیندها و تجهیزات دارد. در این راستا، مهندسان HSE باید با اصول مدیریت و سازماندهی نیروی کار و منابع آشنا باشند؛ به نحوی که ضمن حفظ تولید محصولات طبق معیارهای تجاری، به ایمنی کار نیز توجه شود. به همین دلیل مهندسان ایمنی همواره باید از توانایی مدیریت و سازماندهی برخوردار باشند و نیروی کار را به منظور اجرای دستورالعمل‌های استاندارد، هدایت نمایند. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مدیریت ایمنی و امنیت در اماکن ورزشی – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت ایمنی فرایند PSM بر اساس الگوی CCPS – کلیک کنید.
- آموزش الزامات سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی ISO 45001:۲۰۱۸ – کلیک کنید.
- آموزش رایگان انتشارات مرجع در سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی (OHSAS 18002:۲۰۰۸) (+)
- آموزش مدیریت تمرکز و توجه و راه های افزایش آن – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت در شرایط ابهام – کلیک کنید.
- آموزش آشنایی با استانداردهای سیستم مدیریت و گواهینامه های ایزو ISO (+)
مهارت ارتباطی
زمانی که قرار است امنیت و سلامت یک مجموعه صنعتی را مدیریت کنید، نیاز است ارتباط مطلوبی با بخش‌های مختلف برقرار نمایید. در واقع باید ضمن برقراری این ارتباط، مشکلات موجود را درک کنید و در راستای رفع آنها بکوشید. همچنین یکی از وظایف شما در راستای حفظ سلامت روانی کارگران و کارکنان قرار دارد و ارتباط مناسب با افراد باعث کسب اطلاعات و انجام اقدامات مورد نیاز می‌گردد. از طرفی در صنایع بزرگ، واحد HSE معمولاً از کارشناسان و کارمندان زیادی تشکیل شده است. ایجاد ارتباط حرفه‌ای میان این مجموعه، باعث افزایش بهره وری واحد و جلوگیری از خطاهای فردی میشود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر در سازمان ها (+)
- آموزش مدیریت تغییر و پیاده سازی آن در سازمان ها (+)
توانایی برنامه ریزی
فرآیندهای راه اندازی واحدهای صنعتی تا زمان بهره برداری و تولید محصول، باید مطابق با برنامه‌ها و استانداردهای ایمنی صنعتی انجام شوند. این امر تنها با برنامه ریزی بر اساس معیارهای فنی و تخصصی ایمنی صنعتی ممکن خواهد بود. در واقع بر اساس دستورالعمل‌ها، باید مطابق با چک‌لیست‌های فنی کارها پیش بروند و هر مرحله پس از بررسی ایمنی و ملاحظات زیست محیطی طی شود.
شایان ذکر است که معمولاً پروتکل‌های خاصی در رابطه با صنایع و فرآیندهای کاری از پیش تعیین شده اند و قابلیت اجرایی دارند. با این وجود در برخی صنایع نوپا یا فرآیندهای جدید صنعتی، نیاز است مهندس HSE با بررسی عوامل مختلف، اقدام به برنامه ریزی مناسب نماید. این برنامه باید جامع بوده و تمام جنبه‌های کار را شامل شود. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش برنامه ریزی و زمان بندی پروژه – کلیک کنید.
- آموزش پریماورا Primavera برای برنامه ریزی و کنترل پروژه – مقدماتی (+)
- آموزش پریماورا – برنامه ریزی و کنترل پروژه با Primavera – تکمیلی (+)
- آموزش مقدماتی کنترل و برنامه ریزی پروژه های EPC با مایکروسافت پروجکت (+)
- آموزش تحقیق در عملیات – برنامه ریزی خطی – کلیک کنید.
دقت نظر و توجه بالا
امنیت انسان‌ها، حفظ سلامت کارکنان و حفاظت از محیط زیست، مواردی نیست که به راحتی بتوان از کنارشان گذشت. هر بخش از شغل مهندسی HSE از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل، نیاز است شما جهت انجام درست وظایفتان به تمام امور تسلط داشته باشید و تمام مراحل کار را با دقت به انجام برسانید. توجه داشته باشید که در چنین مشاغلی ممکن است با یک اشتباه جان انسان‌ها یا تداوم پروژه به خطر بیافتد. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش افزایش تمرکز و تقویت حافظه – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت تمرکز و توجه و راه های افزایش آن – کلیک کنید.
آشنایی با نرم افزارهای مختلف
مدیریت ریسک، بررسی پارامترهای مختلف فرآیندی، عملکرد تجهیزات و همچنین آلاینده‌های تولید شده در صنایع، بر پایه جمع آوری داده‌های مختلف و محاسبات مهندسی پیچیده انجام می‌گیرد. تمام این پیچیدگی و گسترش هرچه بیشتر صنایع در سطوح مختلف، باعث میشود که متخصصان نتوانند تنها با استفاده از دانش و توانایی‌های خود وظایف شغل مهندسی HSE را به خوبی انجام دهند. در چنین شرایطی اگر قصد دارید در حوزه‌های کاری مختلف حداکثر بازدهی را نشان دهید، باید از ابزارهای کمکی استفاده کنید. در این راستا، ضروری است با نرم‌افزارهای مختلف آشنا باشید و بخش زیادی از محاسبات و تجزیه و تحلیل‌ها را از این طریق به انجام برسانید. این موضوع نه تنها موجب برتری یافتن شما در انجام وظایفتان میشود؛ بلکه نتایج دقیق‌تر و قابل‌اطمینان‌تری در اختیار شما قرار می‌دهد.
شایان ذکر است که مهندسین HSE علاوه بر مهارت‌های مذکور، می‌بایست از مهارت‌های دیگری از قبیل: «خلاقیت و نوآوری»، «تصمیم‌گیری سریع»، «حل مسئله»، «آموزش و تدریس»، «جستجو در اینترنت» نیز برخوردار باشند.
در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در زمینه خلاقیت و نوآوری برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش پرورش خلاقیت، ایده پردازی و نوآوری – کلیک کنید.
- آموزش تکنیک های توسعه خلاقیت – رایگان – کلیک کنید.
- آموزش خلاقیت در مهندسی – بخش یکم – کلیک کنید.
- آموزش خلاقیت در مهندسی – بخش دوم – کلیک کنید.
و در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در زمینه تصمیم‌گیری سریع برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش تصمیم گیری چند هدفه – کلیک کنید.
- آموزش تصمیم گیری تک معیاره و چند معیاره برای بهینه سازی – کلیک کنید.
- آموزش اقتصاد رفتاری – کلیک کنید.
همچنین، در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در زمینه حل مسئله برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش مهارت حل مساله و تصمیم گیری – کلیک کنید.
- آموزش شناسایی و حل مساله در سازمان ها – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت در شرایط ابهام – کلیک کنید.
- آموزش مسائل کاربردی مهندسی صنایع و تحقیق در عملیات – کلیک کنید.
- آموزش تفکر سیستمی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان نگاهی کلی بر سیستم ها – کلیک کنید.
- آموزش مدیریت نوآوری – سازماندهی و مدیریت ایده های جدید و خلاق (+)
علاوه بر این‌ها، در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در زمینه آموزش و تدریس برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش روش ها و فنون تدریس – کلیک کنید.
- آموزش شیوه ارائه علمی – ارائه پایان نامه و مقاله در کنفرانس و همایش ها (+)
- آموزش روانشناسی تربیتی – کلیک کنید.
- آموزش رایگان نظریه های یادگیری و تدریس – مرور و حل تست کنکور ارشد (+)
- آموزش نظارت و راهنمایی آموزشی – اصلاح فرایند تدریس و یادگیری – کلیک کنید.
نهایتاً در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در زمینه جستجو در اینترنت برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش روش صحیح جستجو در گوگل – سرچ گوگل Google – کلیک کنید.
- آموزش رایگان روش صحیح جستجو در گوگل – ویژه ناشنوایان – کلیک کنید.
- آموزش جست و جو با Google Patents برای ثبت اختراعات و ایده ها – کلیک کنید.
- آموزش کار با تقویم گوگل کلندر Google Calendar – کلیک کنید.
نرم افزارهای شغل مهندسی HSE
حال که با مهارت‌های شغل مهندسی HSE آشنا شدید و به ضرورت استفاده از نرم‌افزارهای مختلف پی بردید، ضروری است که مهم‌ترین نرم‌افزارهای این حوزه را بشناسید. در واقع استفاده از ابزارهای کامپیوتری، ریسک بروز حوادث صنعتی را کاهش می‌دهد و با بررسی پارامترهای مختلف، نتایج دقیق‌تری به شما ارائه خواهد داد. بنابراین در ادامه مقاله قصد داریم به معرفی نرم‌افزارهای پرکاربرد شغل مهندسی اچ اس ای بپردازیم که عبارت‌اند از:
- نرم‌افزار PyroSim
- نرم‌افزار INTELEX
- نرم‌افزار iAuditor
- نرم‌افزار HAZUS
- نرم‌افزار PHA-Pro
- نرم‌افزار Human CAD
- نرم‌افزار CAMEO
- نرم‌افزار PHAST
- نرم‌افزار ALOHA
- نرم‌افزار DIALUX
- نرم‌افزار BAWTIE XP
در ادامه به تشریح هر یک از نرم‌افزارهای ذکر شده خواهیم پرداخت و کاربرد آنها را بیان خواهیم کرد.
نرم افزار PyroSim
نرم‌افزار «پایروسیم» به منظور شبیه سازی دینامیکی آتش (Fire Dynamics Simulator) به کار می‌رود. در واقع آتش سوزی به عنوان یکی از مهم‌ترین خطرات در محیط‌های کاری و صنایع شناخته میشود و باید پیش‌بینی‌های لازم در صورت بروز خطر آتش سوزی صورت بگیرد. به همین منظور متخصصان حوزه مهندسی HSE جهت بیش بینی اثرات ناشی از ایجاد آتش سوزی (دود و حرارت) در ساختمان یا کارگاه‌ها از نرم‌افزار PyroSim با رابط گرافیکی قوی استفاده می‌کنند.
شایان ذکر است، این نرم‌افزار ابتدا در قالب دو برنامه FDS و Smoke View به بازار عرضه شد؛ اما با گذشت زمان و ترکیب این دو، نرم‌افزار PyroSim در اختیار متخصصان مهندسی ایمنی قرار گرفت.
نرم افزار INTELEX
نرم‌افزارهای مدیریت ریسک در محیط‌های کاری نقش به سزایی از نظر ایجاد یک سیستم پایدار کاهش ریسک دارند. به این طریق که پارامترهای مختلف در رابطه با صنعتی که در آن فعالیت می‌کنید را در نظر می‌گیرند و بهترین گزینه‌های مدیریتی را به شما ارائه می‌دهند. در این میان ابزارهایی نظیر INTELEX به کمک مهندسان HSE آمده‌اند و جنبه‌های مختلف خطرات موجود در مسیر اجرای پروژه‌های صنعتی را بررسی و تجزیه و تحلیل می‌کنند.
نرم افزار iAuditor
در بسیاری از صنایع، وظیفه شما به عنوان مهندس HSE، ممیزی و بازرسی است. نرم‌افزار iAuditor این امکان را برای شما فراهم می‌کنید که از طریق ویندوز یا حتی تلفن همراه خود چک‌لیست‌های ایمنی محیط کار را بررسی کنید. به این ترتیب مواردی که در طول مراحل مختلف پروژه باید بررسی شوند، همواره در اختیار شما قرار دارند و می‌توانید وظایف خود را به صورت منظم از طریق نرم‌افزار، مدیریت نمایید.
نرم افزار HAZUS
یکی از بخش‌های اصلی مهندسی ایمنی، توجه به مخاطرات طبیعی نظیر سیل و زلزله و حتی سونامی است. نرم‌افزار HAZUS که قابلیت استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی GPS را دارد؛ با شبیه سازی بلایای طبیعی در مناطق عملیاتی، امکان بررسی ریسک در شرایط مختلف را دارد. شایان ذکر است که یکی از مشکلات به کارگیری این نرم‌افزار توسط مهندسان ایرانی مشکل دسترسی به داده‌های آنلاین اطلاعات موقعیت مکانی می‌باشد.
نرم افزار PHA-Pro
زمانی که شما مسئول ایمنی یک شرکت هستید – خصوصاً در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی – با استفاده از نرم‌افزار PHA-Pro می‌توانید تمام جنبه‌های کار خود را به شیوه‌ای هوشمند، مدیریت کنید. در استفاده از این نرم‌افزار، تمام موارد مدیریتی، ریسک‌های احتمالی، مراحل اجرای پروژه و… در محیط نرم‌افزار وارد می‌شوند و طبقه بندی این اطلاعات منجر به انجام وظایف شما به بهترین شکل ممکن خواهد شد. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
نرم افزار Human CAD
ارگونومی یکی از مهم‌ترین مسائل در زمینه ایمنی و سلامت کارکنان است. به این ترتیب شما باید در استفاده از تجهیزات مختلف این موضوع را در نظر بگیرید. با این وجود تنها راه برای اینکه پیش از آسیب رسیدن به کارگران و کارکنان، خطرات کار در محیط را متوجه شوید؛ استفاده از نرم‌افزارهای شبیه سازی نظیر Human CAD است. شایان ذکر است که از این نرم‌افزار می‌توان در موارد مختلفی همچون کاربری تجهیزات، صنایع خودروسازی و صنایع گوناگون استفاده کرد.
نرم افزار CAMEO
مخاطرات ناشی از وجود مواد شیمیایی در صنایع، بسیار جدی است و نیاز به بررسی‌های دقیق دارد. در این راستا، نرم‌افزارCAMEO به عنوان سیستمی از برنامه‌های کاربردی، برای برنامه ریزی و پاسخ به شرایط اضطراری شیمیایی استفاده میشود. این سیستم توسط آژانس حفاظت محیط زیست(EPA) و اداره ملی اقیانوس و جو (NOAA) برای کمک به برنامه ریزان و پاسخ دهندگان به شرایط اضطراری ناشی از مواد شیمیایی ایجاد شده است. به کارگیری CAMEO می‌تواند اطلاعات حیاتی برای توسعه برنامه‌ها و طرح‌های شرایط اضطراری در اختیار شما قرار دهد.
شایان ذکر است، سیستم CAMEO پایگاه داده‌های شیمیایی، یک روش برای مدیریت داده‌ها، یک مدل پراکندگی هوا و بخشی با قابلیت نقشه برداری را در کنار هم فراهم می‌کند. از طرفی تمام این‌ها به صورت تعاملی کار می‌کنند تا اطلاعات مهم را به موقع به اشتراک بگذارند و نمایش دهند.
نرم افزار PHAST
همان‌طور که بیان شد، یکی از مهم‌ترین بخش‌های شغل مهندسی HSE پیش بینی و مدل سازی حوادث فرایندی می‌باشد که شامل: آتش سوزی، انتشار مواد سمی، انفجار و… است. بررسی این خطرات یکی از مهم‌ترین ارکان یک فرایند شیمیایی بوده و توسط مهندسین ایمنی فرایند انجام میشود. برای این منظور، نرم‌افزارهای زیادی وجود دارد که یکی از پرکاربردترین موارد در این حوزه PHAST است. به کارگیری این ابزار کامپیوتری، اطلاعاتی در اختیار مهندسان ایمنی فرآیند قرار می‌دهد که می‌تواند امکان بروز حوادث کاری را به شدت کاهش دهد. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
نرم افزار ALOHA
عملکرد این نرم‌افزار نیز مشابه نرم‌افزار PHAST است. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های ALOHA می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاربرد آسان در شروع استفاده از نرم‌افزار
- قابلیت حل سناریوهای نشت مواد سمی
- به روز رسانی خودکار و اتوماتیک داده‌ها
- قابلیت مدل سازی دو بعدی
استفاده از این نرم‌افزار، نتایج دو بعدی و سه بعدی در زمینه پیش بینی پیامدهای حوادث صنعتی ارائه می‌دهد. در ادامه یک مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
نرم افزار DIALUX
یکی از مباحث مهم در سلامت و ایمنی محیط کار، بحث تأمین نور کافی برای کارکنان است. در این راستا، نرم‌افزار DIALUX با طراحی بهترین شیوه نورپردازی، مخاطرات ناشی از کم بودن روشنایی محل کار برای کارکنان را برطرف می‌کند. البته استفاده از نرم‌افزار دیالوکس در حوزه تخصصی مهندسی برق قرار دارد؛ اما باید توجه داشت که تأمین نور کافی در کارگاه‌ها، بر روی سلامت کارگران و جلوگیری از سوانح کاربرد دارد. به همین دلیل، ضروری است با این نرم افزار آشنا شوید و از آن در شغل خود استفاده نمایید. در ادامه چند مورد آموزش که به نظر ما، می‌تواند در این زمینه برای شما عزیزان مفید باشد را در قالب لیست خدمت شما ارائه کرده‌ایم:
- آموزش دیالوکس – طراحی روشنایی و نورپردازی با DIALux – کلیک کنید.
- آموزش نرم افزار دیالوکس – طراحی و محاسبات فنی روشنایی با DIALux evo (+)
- آموزش روشنایی فنی – کلیک کنید.
- آموزش تاسیسات الکتریکی – نور و صدا – کلیک کنید.
- آموزش مبحث ۱۳ (مبحث سیزدهم) مقررات ملی ساختمان – طرح و اجرای تاسیسات برقی ساختمان ها (+)
- مجموعه آموزش تاسیسات ساختمان – کلیک کنید.
نرم افزار BAWTIE XP
این نرم‌افزار یک ابزار کامپیوتری قوی جهت ارزیابی ریسک در پروژه‌های مختلف است. در واقع مدیریت ریسکِ مؤثر، نیازمند فهم تمام مسیرهای وقوع یک حادثه و پیاده سازی موانع ایمنی قابل اعتماد و کارآمد، جهت جلوگیری و کاهش ریسک می‌باشد. به این ترتیب، استفاده از نرم‌افزار BAWTIE XP در شغل مهندسی HSE بینشی قوی برای شما ایجاد می‌کند تا با پیش بینی سناریوهای مختلف ریسک اقدامات لازم جهت برطرف کردن آنها را انجام دهید.
شایان ذکر است که راه‌های مختلفی برای کسب مهارت و دانش کافی جهت استفاده از این نرم‌افزارها، پیش روی مهندسان ایمنی و HSE قرار دارد؛ آنها هم با شرکت در دوره‌های آموزشی حضوری و هم با شرکت در دوره‌های آنلاین آموزشی، قادر به یادگیری کار با این نرم‌افزارها و همچنین تقویت مهارت خود در استفاده از آنها، می‌باشند. پیشنهاد ما به کسانی که علاقه دارند کار با این نرم‌افزارها را یاد بگیرند، شرکت در دوره‌های آموزشی آنلاین می‌باشد؛ زیرا هم این دوره‌ها از هزینه‌ی کمتری برخوردار هستند و هم علاقه‌مندان به‌صورت همیشگی به ویدیو‌های جلسات آموزشی دسترسی دارند و می‌توانند هر زمان که نیاز داشتند، آنها را دوباره مشاهده نمایند تا مشکلات و ایراداتشان بر طرف شود. یکی از پلتفرم‌هایی که به‌صورت حرفه‌ای اقدام به تدریس آنلاین و برگزاری کلاس‌های مجازی نموده است، پلتفرم آموزشی فرادرس می‌باشد. همچنین بد نیست بدانید که این پلتفرم از سال‌های گذشته فعالیت خود را شروع کرده است، مدرسان آن با سختگیرانه‌ترین شرایط و قوانین گزینش می‌شوند و افراد بسیاری در دوره‌های آنلاین آنها شرکت نموده‌اند.
- دوره ویدئویی آموزش تاثیر تداخل غذا و دارو: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش اصول کنترل بحران و تحلیل خطر HACCP در صنایع غذایی: اینجا را کلیک کنید (+).
- دوره ویدئویی آموزش آشنایی با استانداردهای سیستم مدیریت و گواهینامه های ایزو ISO: اینجا را کلیک کنید (+).
سخن پایانی در رابطه با شغل مهندسی ایمنی
صنایع مختلف در کنار محصولاتی که برای افزایش رفاه جوامع تولید می‌کنند، خطراتی هم برای کارکنان و کارمندان و همچنین آلودگی‌های زیست محیطی را به دنبال دارند. در این راستا، مشاغل نظارتی مختلفی برای کنترل این مشکلات ایجادشده‌اند. شغل مهندسی HSE نیز به همین منظور و در صنایع گوناگون ایجاد شده است. شایان ذکر است که علاوه بر رشته‌های دانشگاهی که مهندسان ایمنی را تربیت می‌کنند، دوره‌های گوناگون HSE نیز برای آموزش متخصصان این حوزه برگزار می‌شوند که می‌توانید برای افزایش آگاهی خود در این دوره‌ها شرکت کنید.
در پایان امیدواریم این مقاله توانسته باشد دید جامع و کاملی از شغل مهندسی HSE در اختیار شما قرار داده باشد. اگر شما مخاطب گرامی، نظر و دیدگاهی در خصوص این شغل دارید، یا نکته‌ی خاصی را می‌دانید که در این مقاله به آن اشاره نشده است، خواهشمند است دیدگاه‌های ارزشمند خود را از طریق بخش کامنت در انتهای این نوشتار به اشتراک بگذارید. همچنین در صورت صلاح‌دید می‌توانید، لینک این نوشتار را از طریق کانال‌ها و گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی عضو هستید به دست دوستان و آشنایان برسانید تا اگر آنها نیز درصدد این هستند که به عنوان مهندس ایمنی مشغول به کار شوند، بتوانند از طریق اطلاعاتی که در این مقاله ذکر شده است، به هدف خود دست یابند. علاوه بر آن، می‌توانید ما را در اینستاگرام و تلگرام فالو کنید تا در زمینه جدیدترین روش‌ها، ترفندها و اخبار دنیای دیجیتال به‌روز بمانید.
