DMCA چیست؟ همه چیز راجع به قانون کپی رایت امریکا

احتمالاَ بارها در هنگام بازدید از سایت‌های مختلف با عبارت DMCA مواجه شد‌ه‌اید یا حتی به نوعی با این مفهوم درگیر شده باشید، ولی به درستی معنی آن را ندانید و همینطور از کاربرد واقعی آن بی‌اطلاع باشید؛ به همین دلیل تصمیم داریم در این مقاله از آکادمی کاپریلا برای شما بگوییم DMCA چیست و چگونه می‌توان از آن در وبسایت خود استفاده کرد؛ پس تا انتهای این نوشته با ما همراه باشید.

DMCA چیست؟

DMCA مخفف عبارت انگلیسی “Digital Millennium Copyright Act” است که ترجمه فارسی آن را می‌توان «قانون کپی رایت عصر دیجیتال» ترجمه کرد. از این عنوان می‌توان برداشت کرد که این قانون در سال‌های اخیر و در اوایل عصر اینترنت پدید آمده و در سال 1998 تصویب شده است. قانون کپی رایت عصر دیجیتال یا همان DMCA، یکی از قوانین حقوقی ایالات متحده است که استفاده غیر قانونی از مطالب دارای کپی رایت را جرم تلقی می‌کند. با وجود اینکه این قانون، متعلق به ایالات متحده است ولی تأثیرات مثبت آن را در بسیاری از کشورهای دنیا می‌توان مشاهده کرد. با توجه به این قانون، با وجود اینکه وبسایت‌های مختلف در نقاط مختلف جهان قابل دسترس هستند ولی باید بر طبق قوانین کشوری عمل کنند که سرورهایشان در آن جا قرار گرفته است؛ به عنوان مثال، سرورهای یوتیوب در امریکا واقع شده است و اگر شما ساکن کانادا یا هر نقطه دیگر از جهان باشید، هر محتوایی را که در یوتیوب بارگذاری کنید، طبق قوانین ایالات متحده با آن برخورد می‌شود. به بیانی دیگر، DMCA یا قانون کپی رایت عصر دیجیتال برای پیشگیری از سرقت محتوا وضع شده است.

همانطور که می‌دانید ظهور فناوری‌های نوین مانند اینترنت و امکان تکثیر محتوا در قالب DVD، فلش مموری و … باعث شد که سرقت محتوا راحت‌تر از گذشته انجام شود و این موضوع، منجر به این شد که افراد شاغل در صنعت رسانه به این فکر بیفتند که به دلیل خلأ قانونی، امکان سرقت محتوای تولید شده توسط آنها بسیار زیاد است و به دنبال راه چاره باشند. از وقتی که قانون کپی رایت وضع شد همه افراد حقیقی و حقوقی که در زمینه تولید محتوا فعالیت داشتند، در زیر چتر حمایتی این قانون قرار گرفتند و اگر خالق یک اثر، متوجه شود که هر یک از آثارش به صورت غیر قانونی و بدون اجازه در وبسایت یا رسانه‌ای دیگر که سرور آن در امریکا قرار دارد منتشر شده است، می‌تواند بر اساس قانون کپی رایت عصر دیجیتال، شکایتی را بر علیه آن وبسایت تنظیم کند و معمولاً نتایج چنین پرونده‌هایی این است که سایت مذکور، محتوای سرقت شده را حذف کند یا دسترسی کاربران به آن را غیر ممکن سازد. قانون کپی رایت عصر دیجیتال شامل انواع محتوا می‌شود، از جمله:

• متون نوشتاری
• تصاویر و عکس‌های مختلف
• آثار هنری
• موزیک
• محتوای ویدیویی
• انواع نرم‌افزار

اخطار DMCA چیست؟

معمولاً اگر فردی قوانین کپی رایت را نقض کند، از سوی DMCA یک اخطار دریافت می‌کند. در این اخطار ذکر می‌شود که چه محتوایی سرقت شده و چه شخصی با نقض قوانین، آن را سرقت کرده است. بنابراین اگر اخطار DMCA دریافت کردید، قبل از هر چیز بررسی کنید که آیا از محتوای مذکور به شکل قانونی استفاده کرده‌اید یا انتشار محتوا را به صورت غیر قانونی انجام داده‌اید؛ چنانچه محتوایی را بدون رعایت حق کپی رایت استفاده کرده‌اید بلافاصله آن را حذف کنید. در اغلب موارد حذف محتوا، باعث می‌شود که مشمول جریمه نشوید اما با این حال، خالق آن محتوا این حق را دارد که از شما به علت نقض قانون و سوء استفاده از اثر خود، شما را تحت پیگرد قرار دهد. بنابراین چنانچه اخطاری از سوی DMCA دریافت کردید، نسبت به آن بی‌توجه نباشید.

از سوی دیگر، اگر مطمئن هستید که از محتوا به صورت غیر قانونی استفاده نکرده‌اید، می‌توانید شما هم یک متن توضیح برای DMCA ارسال کنید. متأسفانه DMCA، گاهی اوقات به اشتباه برای برخی افراد اخطار نقص قانون کپی رایت ارسال می‌کند؛ در چنین مواردی، ارائه توضیح از کسی که اتهام سرقت محتوا به او وارد شده است، می‌تواند تا حدود زیادی مشکل را برطرف کند؛ با این حال در صورتی که برای شما اخطار DMCA ارسال شد، بلافاصله محتوا را حذف کنید و تا زمانی که به طور کامل از شما رفع اتهام نشده است، از آن محتوا استفاده نکنید. معمولاً فرد شاکی 14 روز وقت دارد که از شکایت خود صرف نظر کند یا اینکه بر علیه شخص خاطی، شکواییه تنظیم کند.

آیا می‌توان به صورت قانونی از محتوای شخص دیگری استفاده کرد؟

با وجود قوانین سختگیرانه کپی رایت، باز هم شاهد این هستیم که بسیاری از افراد از محتوای دیگران استفاده می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد که در شرایط خاص می‌توان از محتوای دیگران استفاده کرد؛ از جمله این شرایط عبارتند از استفاده از محتوا در:

• گزارش‌های خبری
• تفسیر اخبار
• تحقیقات علمی
• نقدهای ادبی
• پژوهش‌های علمی
• تقلید و بزرگنمایی طنز آلود اثر فردی مشهور
• تدریس

تا اینجای کار متوجه شدیم که DMCA چیست ولی چرا گاهی می‌توان این قانون را نقض کرد و گاهی نمی توان؛ برای دستیابی به پاسخ این پرسش، به ادامه مطلب توجه کنید: در واقع هدف از امکان استفاده از محتوای کپی رایت شده ایجاد تعادل میان محافظت از حقوق مادی و معنوی آثار خلق شده و بهره‌مندی دیگران از محتواهای موجود است. با این حال استفاده از محتوای کپی رایت شده در شرایط خاص کمی مشکل است زیرا تشخیص خاص بودن این شرایط دشوار است. معمولاً برای تشخیص استفاده بجا از محتوای کپی رایت شده از چهار فاکتور برای سنجش استفاده می‌کنند:

هدف محتوا

معمولاً وقتی در شرایطی خاص از یک محتوای کپی رایت شده استفاده می‌شود، باید شکل و ظاهر آن را تغییر داد تا دیگر شبیه محتوای اصلی نباشد. به عبارت دیگر، هدف استفاده از محتوای جدید باید از محتوای اصلی متمایز باشد. به عنوان مثال یک کارگردان از کلیپ‌های فیلم‌های سینمایی مختلف برای نمایش کیفیت سریال جدید خود استفاده می‌کند. اگر او صرفاً ویدیوهایی از فیلم‌های سینمایی را منتشر کند، مسلماً قوانین را نقض کرده است ولی اگر با استفاده از فیلم‌های سینمایی دیگر یک محتوای کاملاً جدید تولید کند، در این صورت قانون کپی رایت را نقض نکرده است.

نوع محتوا

آنچه مسلم است نمی‌توان از قانون کپی رایت برای محافظت از ایده‌ها و جاری استفاده کرد. این معافیت از قانون به این منظور لحاظ شده است تا اطمینان حاصل شود که ایده‌ها و اطلاعات مهم، همیشه در دسترس عموم قرار می‌گیرند. به عنوان مثال اگر فرد فیلمنامه‌نویسی موضوعی را دستمایه اثر جدید خود کند، فیلمنامه‌نویسان دیگر نیز می‌توانند به همان موضوع بپردازند و مادامی که دیالوگ شخصیت‌های فیلم‌ها، مشابه یکدیگر نباشند، نقض قانون کپی رایت صورت نگرفته است.

میزان محتوای استفاده شده

میزان محتوایی هم که استفاده می‌شود، یک فاکتور مهم برای تشخیص این موضوع است که آیا قوانین کپی رایت زیر پا گذاشته شده است یا خیر. معمولاً شما اجازه دارید تنها تا اندازه‌ای از محتوای دیگران استفاده کنید که منظور خود را به مخاطب برسانید. بگذارید به همان مثال استفاده از ویدیوی فیلم‌های سینمایی بر گردیم؛ مسلماً اگر کارگردانی از 15 دقیقه از یک فیلم در سریال خود استفاده کند، قانون کپی رایت را نقض کرده است.

آسیب به محتوای اصلی

مسلماً اگر شخصی محتوایی را به گونه‌ای منتشر کند که خالق اصلی محتوا دچار ضرر و زیان شود، مشمول قانون کپی یا DMCA می‌شود. به عبارت دیگر اگر شما در محتوای شخصی دیگر به گونه‌ای دخل و تصرف کنید که بتوان محتوای شما را جایگزین محتوای اصلی کرد، شما قانون کپی رایت را زیر پا گذاشته‌اید و مشمول اخطار حذف DMCA خواهید شد. به عنوان مثال اگر شخصی یک محتوای آموزشی را روی یوتیوب نشر داده باشد، شما نمی‌توانید آن محتوا را ویرایش یا خلاصه کرده و سپس اقدام به بازنشر آن کنید زیرا در این صورت، در واقع مخاطبان محتوای اصلی را از خالق اصلی اثر سرقت کرده‌اید.

جمع‌بندی و سؤالات متداول درباره DMCA

DMCA چیست؟

DMCA مخفف کلمات انگلیسی Digital Millennium Copyright Act و به معنی قانون کپی رایت عصر دیجیتال است. این قانون در اواخر دهه 90 میلادی تصویب شد یعنی درست در زمانی که به دلیل پیشرفت‌های حاصله در فناوری‌های دیجیتالی، سرقت آثار و محتوا به سهولت قابل انجام بود. این قانون، خالقان آثار مختلف را از سرقت محتوای تولید شده محافظت می‌کند و ویژگی مهم DMCA این است که فقط محدود به انتشار محتوای سرقتی بر روی اینترنت نیست و همه رسانه‌ها را شامل می‌شود. هدف از این قانون، پیشگیری از انتشار ناعادلانه محتوا است. با این حال همچنان می‌توان بدون کسب اجازه، از محتوای دیگران استفاده کرد،به شرط آن که با استفاده از محتوای موجود، محتوای جدیدی خلق شود و با این کار مردم بتوانند با استفاده از تولید محتوای سودمند، منتفع شوند.

چرا باید قانون کپی رایت یا DMCA را رعایت کنیم؟

DMCA به شکایات خالقان آثار کپی رایت شده که معتقدند بر اساس قوانین کپی رایت امریکا حقوق آنها نقض شده است، رسیدگی می‌کند. رسیدگی به شکایات صاحبان آثار محدود به آنچه در وبسایت‌ها منتشر می‌شود نیست و می‌تواند انتشار غیر قانونی محتوا به روش‌های مختلف را شامل شود. قانون کپی رایت عصر دیجیتال در واقع چارچوبی را تعریف می‌کند که بر اساس آن به شکواییه صاحبان اثر رسیدگی می‌شود و در صورتی که نقض قانون صورت گرفته باشد، برای حذف محتوای سرقت شده از روی وبسایت‌ها اقدامات لازم صورت می‌گیرد.

چگونه می‌توان با استفاده از DMCA، سایت خاطی را مجبور به حذف محتوای سرقت شده کرد؟

معمولاً برای اینکه اخطار حذف DMCA برای یک وبسایت ارسال شود، نیاز به این اطلاعات دارید:

1. URL یا آدرس سایت نقض‌کننده قانون کپی رایت: برای اینکه بتوان از اخطار DMCA استفاده کرد، حتماً باید آدرس یا لینک سایت (یا پلتفرم‌هایی نظیر فیسبوک یا تیک تاک) خاطی را بدانید.
2. URL یا سایت منبع اصلی محتوا: همچنین باید در گزارش خود ذکر کنید که محتوای شما از کدام منبع یا چه سایتی به سرقت رفته است. اگر محتوای شما به صورت آنلاین نبوده است باید مشخص کنید که از گوشی تلفن همراه شما، کامپیوتر، دوربین یا … سرقت شده است.
3. شرح مالکیت: حتماً باید نام خالق اصلی اثر و چگونگی سرقت آن ذکر شود. همچنین باید به مرجع رسیدگی به شکایات بگویید که شما از چه طریقی مالک آن اثر شده‌اید، به عنوان مثال، آن را خلق یا خریداری کرده‌اید و غیره.

آیا DMCA فقط در ایالات متحده قابل استفاده است؟

هر چند که قانون کپی رایت عصر دیجیتال بخشی از قوانین کپی رایت ایالات متحده است. اما فرآیند حذف محتوای سرقت شده که در قانون شرح داده شده است، بطور گسترده‌ای در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این وجود، بسیاری از کشورها هم قوانین کپی رایت مختص به خود را دارند.

آیا یک وبسایت حتماً باید از قوانین DMCA پیروی کند تا بتوان برای حذف محتوای سرقت شده از آن اقدام کرد؟

خیر. حتی اگر یک وبسایت بطور رسمی اعلام نکند که تابع قوانین کپی رایت است، باز هم شما می‌توانید با طرح دعوی، اقدام به ارسال اخطار حذف DMCA کنید.

چگونه می‌توان متوجه شد که یک وبسایت تابع قوانین کپی رایت است؟

معمولاً وبسایت‌هایی که تابع قوانین کپی رایت هستند، در قسمت پایین صفحه خود به این نکته اشاره می‌کنند.

حذف محتوا بر اساس DMCA به چه معناست؟

حذف محتوا بر اساس DMCA زمانی رخ می‌دهد که یک محتوا به درخواست صاحب آن، از یک وبسایت یا پلتفرم اینترنتی حذف می‌شود. حذف محتوا بر اساس DMCA یک قانون همه‌گیر است که صاحبان وبسایت و ISP‌ها ملزم به رعایت آن هستند.