چندی است که دنیای مجازی، به ملموس‌ترین واقعیت زندگی اجتماعی ما تبدیل شده، سبک زندگی بسیاری از ما را دستخوش تغییرات کرده و حجم زیادی از اصطلاحات جدید را به فرهنگ لغت روزانه ما، وارد نموده است. یکی از این اصطلاحات جدیدی که شاید در مقالات زیادی با آن برخورد داشته‌ایم و یا هرروز از آن استفاده می‌کنیم، «سوشال مدیا» است. در این مقاله، در نظر داریم تا این اصطلاح را تعریف کرده و ضمن معرفی مزایا و معایب استفاده از سوشال مدیا، به اهمیت و نقش آن در بازاریابی مدرن و گسترش کسب‌وکارها بپردازیم. پس، اگر شما هم از آن دسته از افرادی هستید که دنبال تغییر در کسب‌وکار و یا زندگی خود هستید و دانستن اصطلاحات دنیای مجازی نیز برایتان اهمیت و جذابیت ویژه‌ای دارد، در ادامه با آکادمی کاپریلا همراه ما باشید.
سوشال مدیا چیست؟
اصطلاح “Social media” که در زبان فارسی به «رسانه اجتماعی یا رسانه جمعی» ترجمه می‌شود؛ یک اصطلاح برای وب‌سایت‌ها، برنامه‌ها، اپلیکیشن‌ها و شبکه‌هایی است که بر ارتباطات، تعامل، به‌اشتراک‌گذاری محتوا و همکاری تمرکز دارد. در این میان، هم مردم و هم کسب‌وکارها، هر یک به‌نوعی، از «رسانه‌های اجتماعی» بهره‌مند می‌گردند. مردم از «رسانه‌های اجتماعی» برای برقراری ارتباط و تعامل با دوستان، خانواده و جوامع مختلف استفاده کرده و کسب‌وکارها از آنها، برای بازاریابی، تبلیغ محصولات و پیگیری درخواست‌های مشتریان خود بهره می‌برند.
آیا سوشال مدیا همان «شبکه‌های اجتماعی» است؟
برخی افراد تصور می‌کنند که “Social media” ها همان «شبکه‌های اجتماعی» هستند؛ اما این‌طور نیست! جالب است بدانید که حتی بسیاری از وب‌سایت‌هایی که در موتورهای جستجو، جایگاه‌های صفحه اول نتایج را با کلیدواژه «سوشال مدیا یعنی چی؟» کسب کرده‌اند، نیز در انتشار مطالب خود، دچار این اختلاط محتوایی شده‌اند. اما برای تفکیک این دو مفهوم، بهتر است بدانید که «شبکه‌های اجتماعی» یا “Social Network” خود، زیرمجموعه‌ای از «رسانه‌های اجتماعی» یا “Social media” هستند. به عبارت بهتر، “Social media” مفهومی وسیع‌تر نسبت به “Social Network” دارد. لذا، هرچند که در فرهنگ عامه و در بسیاری از منابع، این دو مفهوم به‌صورت مترادف در نظر گرفته می‌شوند؛ اما پیشنهاد می‌شود که در اصطلاحات تخصصی، این دو مفهوم را یکسان یا هم‌معنی در نظر نگیرید.
تفاوت سوشال مدیا (Social media) و سوشال نتورک (Social Network) چیست؟
همان‌طور که ذکر شد، «سوشال مدیا»، مفهومی وسیع‌تر نسبت به «سوشال نتورک» دارد. درواقع، اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر بیان کنیم، باید بگوییم که «سوشال نتورک» یکی از انواع «سوشال مدیا» است. برای اینکه تفاوت این دو مفهوم را به خوبی دریابید؛ می‌بایست با انواع هر دو مفهوم آشنا شوید.
انواع سوشال مدیا (Social media)
مفهوم «سوشال مدیا» شامل هر رسانه و کانال ارتباطی است که برای ارتباط جمعی، تعامل، به‌اشتراک‌گذاری محتوا و همکاری به‌کار می‌رود. برای بررسی وسعت این مفهوم، باید ابتدا انواع آن را بشناسید. انواع سوشال مدیا عبارت‌اند از:
- کانال‌های تلویزیونی
- کانال‌های رادیویی
- وب‌سایت‌ها
- وبلاگ‌ها
- انجمن‌ها و تالارهای گفتگو
- شبکه‌های اجتماعی (Social Network)
- و…
همان‌طور که می‌بینید، «شبکه‌های اجتماعی» یکی از انواع «سوشال مدیا» است.
انواع شبکه های اجتماعی (Social Network)
حال که با مفهوم «سوشال مدیا» و انواع آن آشنا شدید، بد نیست که در مورد انواع «سوشال نتورک» و چگونگی تقسیم‌بندی آنها نیز اطلاعاتی به‌دست آورید. هرچند که نقطه اشتراک همه «شبکه‌های اجتماعی» این است که به کاربران خود اجازه می‌دهند تا به روش‌های مختلف با یکدیگر تعامل داشته باشند؛ اما تفاوت‌هایی نیز باهم دارند. این تفاوت‌ها سبب‌ساز تقسیم‌بندی شبکه‌های اجتماعی شده‌اند. اساس این تقسیم‌بندی، می‌تواند بر سبک و سیاق، و همچنین نوع محتوای به‌اشتراک‌گذاشته‌شده در این شبکه‌ها استوار باشد. بر این اساس، می‌توان «شبکه‌های اجتماعی» را به انواع زیر تقسیم‌بندی کرد.
شبکه های اجتماعی بر پایه میکروبلاگینگ (Microblogging)
برخی شبکه‌های اجتماعی بر پایه اشتراک‌گذاری متن با تعداد کاراکتر محدود به‌وجود آمده‌اند. توییتر و تامبلر جزو شبکه های اجتماعی میکروبلاگینگ قلمداد می‌شوند. در این میان، توییتر، یک شبکه اجتماعی پرطرفدار با حدود 330 میلیون کاربر فعال است.
شبکه های اجتماعی بر پایه اشتراک گذاری تصویر
اساس اینستاگرام، اسنپ چت و پینترست بر اشتراک‌گذاری عکس و تصویر استوار است. هرچند که اینستاگرام در این گروه، نوع محتوای خود را از تصویر صرف، به ویدئو نیز توسعه داده است؛ اما کماکان جزو پرطرفدارترین بستر‌های اشتراک تصاویر و بازاریابی اینترنتی است.
شبکه های اجتماعی بر پایه اشتراک گذاری فیلم
برنامه‌هایی همچون: یوتیوب و آپارات در این گروه هستند. این گروه از سوشال نتورک، یک پلتفرم مناسب برای آموزش و ایجاد کسب‌وکار نیز محسوب می‌گردند.
شبکه های اجتماعی بر پایه اشتراک گذاری صوت
در برخی دیگر از شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات بر پایه پادکست و لایوکست به اشتراک گذاشته می‌شوند. برنامه‌هایی نظیر: کلاب‌هاوس (Clubhouse) و کست‌باکس (CastBox) در این گروه جای می‌گیرند.
شایان ذکر است که برخی دیگر از شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، اغلب امکان اشتراک‌گذاری عکس، متن، فیلم و فایل صوتی را به‌صورت همزمان به کاربران خود می‌دهند. فیسبوک، به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین شبکه‌های اجتماعی شناخته می‌شود که با داشتن بیش از 2.5 میلیارد کاربر فعال، یکی از پرطرفدارترین انواع سوشال نتورکینگ به‌حساب می‌آید.
کاربران سوشال مدیا چه کسانی هستند؟
مطالعات انجام‌شده، نشان داده است که حدود نیمی از جمعیت جهان، از سوشال مدیا استفاده کرده و از میان این جمعیت، افراد با میانگین سنی 18 تا 34 سال، بیشترین زمان را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند. همچنین، مشخص شده است که تعداد کاربران خانم بیشتر از کاربران آقا است و به‌طور متوسط هر کاربر روزانه حدود 2 ساعت و 25 دقیقه از زمان خود را در این شبکه‌ها می‌گذراند.
پس از آشنایی با مفهوم سوشال مدیا و سوشال نتورک و نقش پررنگ آنها در زندگی اجتماعی، نوبت به بررسی نقش آنها در بازاریابی و افزایش فروش محصولات می‌رسد که موضوع موردنظر ما در ادامه بحث است.
ارتباط سوشال مدیا و بازاریابی
در دهه‌های پیشین، تماس‌های کاری رسمی و مکاتبات ایمیلی، دو مورد از مؤثرترین روش‌های تبلیغات و بازاریابی به‌حساب می‌آمدند؛ اما آیا امروزه، این روش‌ها هنوز هم جذابیت دارند؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت که تماس‌ها و مکاتبات رسمی، اگرچه هنوز هم در ارتباطات بین‌المللی جایگاه ویژه‌ای دارند ولی این ابزارها، در تبلیغات و بازاریابی مدرن به حاشیه رانده شده و جذابیت آنها به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. پس با این اوصاف، در دنیای امروزی، بازاریابی مدرن، چگونه و با چه تکنیکی صورت می‌گیرد؟ همان‌طور که شاید شما هم حدس زدید؛ با استفاده از سوشال مدیا و شبکه‌های اجتماعی! لذا در عصر دیجیتال، بسیاری از برندها و شرکت‌های تجاری در سراسر دنیا، اساس فعالیت‌های تبلیغاتی خود را بر استفاده ابزاری از سوشال مدیا و شبکه‌های اجتماعی استوار کرده‌اند.
اگر محتوایی به صورت‌ویروسی در شبکه‌های اجتماعی پخش شود، بدان معنی است که بازدیدکننده بیشتری داشته، بیشتر به‌اشتراک گذاشته‌شده و یا تعداد لایک بالاتری گرفته است؛ به‌این‌ترتیب، آن محتوا، در صدر مهم‌ترین مطالب شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته و در ابتدای جستجوهای کاربران به نمایش گذاشته می‌شود؛ فلذا بیشتر و بیشتر دیده می‌شود. این خصوصیت جذاب، در کنار رایگان بودن و همچنین راحتی استفاده از شبکه‌های اجتماعی، باعث شده است که بسیاری از کسب‌وکارها از این شبکه‌ها، به‌عنوان یک ابزار تبلیغی بی‌بدیل جهت بازاریابی و تبلیغات استفاده کنند.
بسیاری از کمپانی‌ها، خدمات و محصولات خود را از طریق وب‌سایت‌شان معرفی نموده و به فروش می‌رسانند؛ اما نکته جالب قضیه اینجا است که موتور جستجوگر گوگل، نیز برای ارزش‌دهی به وب‌سایت کمپانی‌ها، از میزان محبوبیت آنها در شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان یک ملاک تعیین‌کننده در نمره‌دهی سایت‌شان استفاده می‌کند. این مثال‌ها، بیانگر این مطلب است که رسانه‌های اجتماعی، نقش مؤثری در بازاریابی و برند سازی در سطح جهانی ایفا می‌کنند.
گفتنی است که این شبکه‌ها، با طراحی اپلیکیشن‌های موبایلی، نیز راحت‌تر از قبل در دسترس عموم مردم قرار گرفته‌اند. رسانه‌های اجتماعی محبوب برای بازاریابی مدرن عبارت‌اند از:
- اینستاگرام
- یوتیوب
- لینکدین
- فیسبوک
- توییتر
- تلگرام
و…
آموزش آشنایی با بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ Digital Marketing: اینجا را کلیک کنید (+).
سوشال مدیا مارکتینگ (Social Media Marketing) چیست؟
سوشال مدیا مارکتینگ (SMM)، نوعی از دیجیتال مارکتینگ است که به استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای بازاریابی و فروش اشاره دارد. به تعبیری دیگر، سوشال مدیا مارکتینگ، به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در جهت تولید محتوای متنی و تصویری در شبکه‌های اجتماعی مختلف، برای تبلیغ و افزایش فروش یک محصول مشخص انجام می‌پذیرد. همان‌طور که گفته شد، هرکدام از شبکه‌های اجتماعی، سبک و سیاق خاص خود را در خصوص اشتراک‌گذاری محتوا دارد؛ به همین جهت، نوع محتوای تهیه‌شده نیز باید با این سبک‌ها در تعارض نبوده و نیازها و دغدغه‌های مخاطبان این شبکه‌ها را به بهترین شکل شناسایی و تأمین نمایند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، می‌توانید مقاله «بازاریابی شبکه‌های اجتماعی به زبان ساده» را مطالعه بفرمایید.
شاخص های تأثیرگذار بر بازاریابی موفق در شبکه های اجتماعی
با وجود اینکه نقش سوشال مدیا در برند سازی یا موفقیت یک کسب‌وکار بر کسی پوشیده نیست؛ ولی این بدان معنی نیست که تمام برندها، صرف حضور در شبکه‌های اجتماعی به موفقیت و افزایش فروش برسند. میزان موفق بودن تبلیغات و یا تعامل کاربران فضای مجازی با یک کسب‌وکار را می‌توان از طریق فاکتورهای مختلفی سنجید؛ افزایش هر کدام از این فاکتورها، نقش بسیار کلیدی در رونق یک کسب‌وکار و موفقیت آن دارد. برخی از مهم ترینِ این فاکتورها عبارت‌اند از:
تعداد لایک‌ها:
هرچقدر تعداد لایک‌های یک پست بیشتر باشد، به این معنی است که کابران، آن پست را بیشتر پسندیده‌اند.
تعداد کامنت‌ها:
تعداد کامنت‌ها نشان‌دهنده میزان جذابیت محتوا برای کاربران و تأثیرگذاری کپشن مورد استفاده شما است.
تعداد به اشتراک گذاشتن پست‌ها:
هرچه‌قدر پست‌های شما بیشتر به اشتراک گذاشته شود، امکان دیده شدن پست شما افزایش می‌یابد.
تعداد نمایش‌های یک پست (Impression):
این قابلیت، نشان‌دهنده تعداد دفعاتی است که پست شما دیده می‌شود. (توجه داشته باشید که یک کاربر ممکن است، بیشتر از یک بار پست شما را دیده باشد. لذا هربار تماشای پست‌تان، یک ایمپرشن به‌حساب می‌آید.)
بسیاری از کسب‌وکارها با شناختن این فاکتورها، آنالیز و تحلیل آنها توانسته‌اند به نتایج خوبی در برند سازی و موفقیت در فروش برسند. مقاله «راهکارهای دیجیتال مارکتینگ برای استارت‌آپ‌ها» می‌تواند اطلاعات بیشتری در این خصوص در اختیار شما عزیزان قرار دهد.
آموزش بازاریابی محتوایی: اینجا را کلیک کنید (+).
مزایا و معایب استفاده از سوشال مدیا
با توجه به توضیحات ارائه‌شده، می‌توان دریافت که در جامعه مدرن امروزی، شبکه‌های اجتماعی بر ابعاد مختلف زندگی ما تأثیرات زیادی گذاشته‌اند؛ اما آیا تمام این تأثیرات مثبت تلقی می‌شود؟ دیدگاه‌های مختلفی در این رابطه وجود دارد. عده‌ای این تأثیرات را مثبت و گروهی منفی می‌دانند؛ ولی با جمع‌بندی تمام این نظرات، می‌توان به این نتیجه رسید که استفاده از شبکه‌های اجتماعی هم می‌تواند مفید باشد و هم مضر. بهره‌مند شدن از فواید و تحت تأثیر قرار گرفتن مضرات شبکه‌های اجتماعی، کاملاً به هدف و نوع استفاده‌مان از این شبکه‌ها بستگی دارد. در ادامه برخی از مزایا و معایب شبکه‌های اجتماعی را بررسی می‌کنیم.
مزایای استفاده از شبکه های اجتماعی
- فرامرزی بودن: اغراق نیست اگر بگوییم که این شبکه‌های اجتماعی بودند که شعار دهکده جهانی را به واقعیت بدل کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که افراد از کشورهای مختلف می‌توانند در این شبکه‌ها به‌راحتی، باهم ارتباط برقرار کرده و تعامل داشته باشند.
- سرعت بالای انتقال اطلاعات: شاید مهم ترین دلیل استفاده مکرر انسان امروزی از شبکه های اجتماعی سرعت بالای انتقال اطلاعات باشد که ارتباطات را سریع‌تر و دقیق‌تر کرده است.
- رایگان بودن: این فاکتور نیز نظر قریب‌به‌اتفاق از کاربران را به خود جلب کرده است.
- ایجاد سرگرمی: بسیاری از مخاطبان، بهترین گزینه برای پر کردن اوقات فراغتشان را، گذراندن وقت در شبکه‌های اجتماعی، می‌دانند.
- ردیابی جرائم: در بسیاری از موارد، دیده شده است که این شبکه‌ها، ردیابی و کنترل برخی از جرم‌ها را آسان‌تر کرده‌اند.
- تبلیغات ارزان: شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات ارزان و در دسترس را میسر کرده‌اند.
- تسهیل در امر آموزش: آموزش دانشجویان و دانش‌آموزان از طریق این شبکه‌ها راحت تر صورت می‌گیرد.
- ایجاد اشتغال: از طریق ویدئوهای آموزشی به اشتراک گذاشته‌شده در شبکه‌های اجتماعی، یادگیری برخی از هنرها و حرفه‌ها راحت‌تر می‌شود.
معایب استفاده از شبکه های اجتماعی
- افشای اطلاعات: احتمال هک اطلاعات شخصی و یا حملات سایبری در این شبکه‌ها وجود دارد.
- منزوی کردن نسل امروزی: آمارها از افزایش تعداد انسان‌های منزوی تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی حکایت می‌کنند.
- اعتیادآور بودن: استفاده مکرر از سوشال مدیا ممکن است اعتیادآور باشد.
- ایجاد مشکلات روحی و جسمی: استفاده بیش‌ازحد از این شبکه‌ها، ممکن است سلامت ذهنی و جسمی ما را به دلیل بی‌تحرکی افزایش دهد.
- هدر رفت زمان: استفاده بیش‌ازحد از این شبکه‌ها، ممکن است در دید انسان، ارزش وقت را کاهش داده و زمان‌های طلایی‌مان را از دستمان برباید.
- تأثیر منفی بر کودکان و خردسالان: استفاده از سوشال مدیا توسط کودکان، ممکن است خلاقیت و شادی را از آنها گرفته و صدمات جبران‌ناپذیری به سلامت ذهنی و آینده آنها وارد نماید.
- ایجاد دلسری و بی‌انگیزگی: دیدگاه‌های منفی کاربران در مورد پست‌ها، ممکن است انگیزه شما را در مورد فعالیت در این شبکه‌ها و یا حتی گسترش کسب‌وکار و موفقیت کاهش دهد.
با وجود تمام این مزایا و معایب، اگر هدف شما از استفاده از سوشال مدیا، گسترش کسب‌وکار و یا یادگیری مهارت‌های جدید است، بی‌تردید، ابزار بسیار خوبی در دست دارید. شما با درک دقیق انتظارات خود از سوشال مدیا و استفاده از چند ترفند ساده و کاربردی ـ که قبلاً هم در موردشان صحبت کردیم ـ می‌توانید کسب‌وکارتان را گسترش داده و یا مهارت‌های جدیدی را بیاموزید. همچنین از فضای اداری و دفاتر کار خود خارج شوید و در یک محیط شاد، بی‌دغدغه، سرشار از سرگرمی و رایگان، به تبلیغ و فروش محصول خود بپردازید. شایان ذکر است که ساخت و تولید سوشال مدیاها فقط منحصر به کشورهای خارجی نیست و ایران نیز در این زمینه فعال است. برای آگاهی از انواع سوشال مدیای ایرانی، به این لینک [+] مراجعه کنید.
آموزش بازاریابی در شبکه های اجتماعی: اینجا را کلیک کنید (+).
سخن آخر
سوشال مدیا، بستری است که بُعد مکان را کم‌رنگ کرده است؛ بستری که مردم سرتاسر جهان، از طریق آن می‌توانند دردها، رنج‌ها، شادی‌ها، غصه‌ها، استعدادها، فجایع و… را به‌راحتی با یکدیگر به اشتراک بگذارند؛ بستری که به کسب‌وکارها، بازاری به وسعت کل کره زمین را هدیه نموده است. این ویژگی‌های منحصربه‌فرد رسانه‌های اجتماعی، آنها را به عضو لاینفک زندگی ما انسان‌ها تبدیل کرده است. اگر تاکنون، تجربه خوبی از کار در این رسانه‌ها نداشته‌اید و یا نتوانسته‌اید برای کسب‌وکار خود، برند سازی مناسبی انجام دهید، نگران نباشید! شما با استفاده از یک رویکرد جدید، یک استراتژی مناسب و همین‌طور شناخت دقیق انتظارات مخاطبانتان، می‌توانید مجدداً برای موفقیت تلاش کنید و این بار به آنچه که می‌خواهید برسید. امید است این مقاله موردتوجه و استفاده شما عزیزان قرار گرفته باشد. باعث خوشحالی ما است اگر سؤالات، نظرات یا تجربیات خود در مورد «سوشال مدیا» را در بخش دیدگاه‌های این مقاله با ما در میان بگذارید.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- آموزش بازاریابی در شبکه های اجتماعی
- آموزش آشنایی با رفتار مصرف کننده در شبکه های اجتماعی
- نقش شبکه های اجتماعی در برندینگ (وبینار ضبط شده)
- مجموعه آموزش دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing)
